Page 26 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

1. ÜNİTE

d) Geleneksel Eğlence Müziği: Türk müzik kültü-
ründe eğlence amaçlı kullanılan eserler de tür olarak
sınıflanır. Bu müzikler sosyal ortama göre toplu dans-
lara eşlik veya dinlence amaçlı olabilir. Geleneksel eğ-
lence müziği Anadolu coğrafyasının ve insanının yö-
resel eğlence anlayışını, kültürünü yansıtan köklü bir
türdür. Anadolu insanı bu müzik türüyle kendisine sos-
yal ortamlar oluşturmuştur. Geleneksel eğlence mü-
ziklerinde, GTHM ve GTSM’nin çalgısal ve makamsal
özellikleriyle birlikte on zamanlıya kadar olan usuller
kullanılmıştır. Ezgiler basit yapılıdır. Ritim ön plandadır.
Sözler, günlük konularla alakalıdır (Görsel 1.50).

TARTIŞALIM-PAYLAŞALIM
Geleneksel eğlence müziğinin tarihsel süreç-
teki değişimi hakkındaki düşüncelerinizi arka-
daşlarınızla paylaşınız ve tartışınız.
Görsel 1.50: Silifke yöresine ait seyirlik dansımız Aşık ile Maşuk
B) Geleneksel Dinî Türk Müziği
Türklerde müzik, İslamiyet inancı ile farklı bir boyut kazanmıştır. İslam dinî getirdiği yeni kurallar vasıtasıyla
Türk toplumunun yaşamına derinden etki ederek farklı kültürel özellikler kazandırmıştır. Bu doğrultuda müzik
sanatına da etki eden İslam dinî, geleneksel dinî Türk müziği türünü ortaya çıkarmıştır. Dinî konuları işleyen gele-
neksel müziğin ana türüdür. İki türü vardır:
a) Cami Müziği: Cami müziği tümüyle sözel bir türdür. Kesinlikle hiçbir çalgı kullanılmaz. Sadece insan sesi
kullanılır. GTSM’nin ezgisel özelliklerini taşır. Usullü ve usulsüz çeşitleri vardır. Sözler, dinî içeriklidir (Görsel 1.51,
Görsel 1.52).

Görsel 1.51: Sultanahmet Camisi, İstanbul Görsel 1.52: İlahi grubu

b) Tekke (Tasavvuf) Müziği): İslam dininde müzik, eğlence için değil kulluğu hatırlamak ve dünyevi duygu-
ları terk ederek Allah’a ulaşma gayesiyle yapılır. İslam dini çerçevesi içinde kurulmuş olan birçok tarikatta farklı
biçimlerde (oturarak veya ayakta olmak üzere) ağır ve yürük usullerle dinî törenler yapılır. Bu törenler için beste-
lenmiş eserlerin bütününden oluşan müziğe tasavvuf (tekke) müziği denir.
Tasavvufi sanat müziği ve tasavvufi halk müziği olmak üzere ikiye ayrılır.
Tasavvufi Sanat Müziği: Tasavvufi sanat müziği alanında ilk olarak ele alınabilecek türlerden biri Mevlevi
müziğidir. Çünkü Türk musikisinin dinî musiki kısmının en büyük şubelerinden biri Mevlevi tekkeleri diğer adıyla
Mevlevihanelerdir. Tarihsel akış içerisinde bu dinî müzik kurumları, aynı zamanda müzik eğitimi verilen eğitim
kurumları hâline de gelmişlerdir.

TÜRK MÜZİK TARİHİNE GİRİŞ 25