Page 24 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

1. ÜNİTE

18. yüzyıldan itibaren sinekeman, 19. yüzyılın sonlarından itibaren de keman, viyola,
viyolonsel, kontrbas gibi çalgılar bu tür içinde kullanılmaktadır (Görsel 1.40, Görsel 1.41).

Görsel 1.40: Sine keman
Viaol d’amour (Viyal demor) Görsel 1.41: Keman, viyola, viyolonsel, kontrbas

BİLGİ NOTU

• Ritim kalıplarının değişik şekillerde art arda sıralanmasıyla usuller oluşur. Usullerin oluşmasında aruz
ölçüsü kalıpları önemli bir yer tutar.

GTSM’de ezgiler, usul (ritim) vuruşlarına ve makam özelliklerine sıkı sıkıya bağlıdır. Bu türde usuller yüz yirmi
zamanlıya kadar kullanılmıştır. GTSM’de genel olarak divan edebiyatı eserlerinin sözleri kullanılmıştır. Sanat mü-
ziği icra edilirken notalar taslak kabul edilerek icranın seyrine göre gelenekten gelen nağme belleğiyle var olan
notanın çevresinde süslemeler (glissando, tril ve çarpma) yapılır.

BİLGİ NOTU
• Eserlerin öğretmen-öğrenci çalışmasıyla defalarca tekrarlanıp hafızaya alınarak öğrenilmesi metoduna
meşk denir.

GTSM meşk geleneği üzerine kurulmuş
ve bu gelenek sayesinde günümüz nesilleri-
ne aktarılmış bir müziktir. Geleneksel öğretim
sisteminde usta-çırak, öğretmen-öğrenci iliş-
kisi esastır. Öğrenci; eseri usul, güfte ve vezin
üzerinden hocasından defalarca geçerek öğre-
nir. Bu nedenle müzik yazısı her zaman ikinci
planda kalmıştır. Müzik yazısı (Ali Ufki’nin 17.
yüzyıldaki nota çalışmaları dışında) 19. yüzyılın
sonundan itibaren kullanılmaya başlanmıştır.
c) Geleneksel Askerî Müzik (Mehter): Ta-
rihi, Hunlara kadar dayanan Türk askerî müzik
geleneği olan mehter; tuğ, tabılhane, nevbet-
hane, mihter gibi adlar aldıktan sonra Osman- Görsel 1.42: Sultanahmet Meydanı’nda mehter takımı
lı’da mehtere dönüşmüştür. Mehter, kahramanlığı ve gücü temsil eden Türk askerî müziğidir (Görsel 1.42). Genel-
likle açık havada seslendirilir.

TÜRK MÜZİK TARİHİNE GİRİŞ 23