Page 20 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

1. ÜNİTE

Geleneksel Türk halk müziği, bireysel olarak oluşmasına rağmen zaman içinde değişimlere uğrayarak ait ol-
duğu toplumun zevk ve duygularını yansıtır bir nitelik kazanmıştır. Halkın ürünü olan ve geniş kitlelerce benim-
senen bu müzik türü, toplum içinde yaşamış ve hayat bulmuştur. Bu türdeki ezgiler genel olarak kolay anlaşılır ve
küçük solukludur. Sözler ise genelde hece ölçüsüyle yazılır.
Kuzey Buz Denizi kıyılarından (Yakutistan) Tuna kıyılarına (Dobruca, Deliorman), Himalayalar’ın az kuzeyinden
(Güney Türkistan) Volga kıyılarına kadar Türk’ün yaşadığı her yerde Türk halk müziğine rastlanır (Ak, 2014, s. 17)
(Görsel 1.16).

Görsel 1.16: Türklerin ana yurdu ve göç yolları haritası

GTHM’de genel olarak on zamanlıya kadar olan küçük usullerle beraber ezgi yapısında bezek ve sekileme kav-
ramı da oldukça sık kullanılmıştır. Bu ezgilerin icrası, ritimli (kırık hava) ya da ritimsiz (uzun hava) şekilde olabilir.
Ağız (Karadeniz ağzı, Arguvan ağzı vb.), tavır (zeybek tavrı, teke tavrı vb.) ve düzen (bozuk, bağlama, misket vb.)
Score
bu türün icrasında belirleyici olan özelliklerdir. Geleneksel öğretim sisteminde usta-çırak ve öğretmen-öğrenci
ilişkisi esastır. Usta ile birebir çalışmak, çeşitli tavır ve üslupları dinlemek ve tekrarlayarak öğrenmek şeklinde ifa-
de edilebilecek usta-çırak ilişkisi GTHM’ deki geleneksel yapının devamını sağlamaktadır. GTHM’ de on yedili ses
sistemi, bağlama esas alınarak kullanılır.
On Yedili Perde Dizgesi 2 w b 2 w b w n

& w w b 2 w b w n w w b 2 w b w n w b 2 w b w n w w b w b w n

BİLGİ NOTU
• GTHM’de dizi, GTSM’deki makam dizisi
kavramının karşılığıdır.

Bağlama, çeşitli ebatlarda yapılmakta ve değişik
adlar almaktadır. Genelde hepsine birden bağlama
denildiği gibi boyutuna ve akorduna göre bağlama
olarak adlandırılan bir saz çeşidi de bulunmaktadır.
Halk arasında saz denildiğinde ilk akla gelen bağlama
grubuna giren sazlar olmaktadır. Bağlama oldukça ge-
niş bir ailedir. Meydan sazı, divan, bağlama, tambura,
bağlama curası, tambura curası bağlama ailesinin ana
çalgılarıdır (Görsel 1.17).

Görsel 1.17: Cura, kısa saplı bağlama, tambura ve divan sazı

TÜRK MÜZİK TARİHİNE GİRİŞ 19