Page 46 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

2.1.1. İslamiyet’in Kabulünden Önce Türklerin Müzik Üretim İcra Ortamları
MÖ 2000’den itibaren Altaylıların, ilk yurtları olan Altay Dağları’ndan
çıkıp Orta Asya’ ya yönelmesiyle Altay müziği, geniş bir coğrafyaya ya-
yılmıştır. Bu göçle Türk müziği, Orta Asya Türk müzik kültürü olma yolu-
na girmiştir. Orta Asya’da yüzyıllar boyu doğayla iç içe yaşayan Türkler,
yeryüzünde ve gökyüzünde doğanın acımasızca meydana getirdiği
afetler karşısında çaresiz kalmıştır. Yaşantısının büyük bölümünü doğa-
da geçiren Türkler, yaşanan bu doğa olaylarını anlamlandırabilmek ve
korkularından kurtulabilmek için gökyüzündeki oluşum ve değişimleri
yakından izlemiş, doğada yaşanan olaylar arasında bağlantı kurmaya
başlamıştır. Bu bağlantı, Türklerin doğadaki fırtına, yağmur, gök gürül-
tüsü, sel ve yanardağ patlamaları gibi olaylara bazı anlamlar yükleme-
sini sağlamıştır.
Doğa karşısındaki çaresizlik ve boyun eğiş, “Şamanizm” adı verilen
düşünce ve inanış sistemini doğurmuştur. Şamanizm’in herhangi bir
kurucusu ve kutsal kitabı olmadığından çıkış tarihi de belli değildir. Şa-
manizm inancını yayan, törenlerini yöneten ve toplumlara yön veren
din adamlarına ise “şaman” denilmiştir (Görsel 2.1). Şamanlar din adam-
lığının yanında müzik eşliğinde tören yapma, hastalıklara çare bulma,
koruyucu ruhları çağırma, kurbanları gök ve yer tanrısına ulaştırma, Görsel 2.1: Günümüz Şamanı
ruhları ölüler âlemine gönderme, insanları kötü ruhlardan koruma, ge-
lecekten haber verme, kutsal güçler ve ruhlarla insanlar arasında aracılık yapma gibi görevler üstlenmiştir. Bu
yüzden Eski Türklerde din-büyü-büyücü-müzik ilişkisi önemli olmuştur (Görsel 2.2).

Görsel 2.2: Şaman ayini tasviri
Şamanlar, seslendirdiği ezgi ve yaptığı çeşitli bedensel hareketlerle dinî törenleri yönetmişlerdir. Bu törenler
esnasında yapılan bedensel hareketlerin her biri, belli anlamlar taşıyan, bir amaca hizmet eden ve kutsal kabul
edilen hareketlerdir. Şamanlar, dinî törenleri bazı ilkel müzik aletleri ve özellikle davulu kullanarak yönetmiştir.
Şaman; çaldığı davul, mırıldandığı ezgi ve yaptığı bedensel hareketlerle bütünleşip transa geçerek dinî törenlere
liderlik etmiştir.

TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER 45