Page 49 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

Köktürklerde müzik, Hun müziğinin devamı niteliğindedir. Her iki müzik kültürü büyük benzerlikler göster-
mektedir. Müzisyenlik özellikle bu dönemde bir meslek hâline gelmiştir. Müzik, halk arasındaki törenlerden devlet
törenlerine kadar geniş bir alanda kullanılmıştır. Köktürkler Dönemi’nde pentatonik yapı iyice belirginleşmiştir.
Kullanılan melodilerin perde sayıları on ikiye kadar çıkmış, böylece ezgi yapısı genişlemiştir. Geçmişten bugüne
ulaşan Türk müziğine ait en eski melodilerden biri “Su Davulu Melodisi” olmuştur (Görsel 2.7). Pentatonik yapıda,
telli ve vurmalı çalgılar eşliğinde icra edilen bir eserdir. Köktürk melodik yapısının anlaşılması bakımından Türk
Score
GÖKTÜRK SU MELODİSİ
müziği tarihi içinde önemli bir yeri vardır.

SU DAVULU MELODİSİ
Uyarlayan: Chen Ying Shi
# # 4
& # 4 . . Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï # Ï Ï j Ï # Ï
Ï Ï Ï Ï Ï Ï . Ï Ï Ï

5 #
# 3 5
& # Ï Ï Ï # Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï 4 Ï Ï Ï Ï Ï Ï 4 ú ú Ï Ï
ú
ú

9
# # 4
& # 4 Ï Ï Ï # Ï Ï Ï . Ï Ï j Ï Ï # Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï

13
# # # 3 4
& 4 Ï Ï Ï Ï Ï Ï 4 Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï
Ï

17
# # 5
& # Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï 4 Ï Ï Ï Ï Ï
ú Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï # Ï Ï

21 1. 2.
# # 4 3
& # 4 Ï Ï Ï Ï Ï Ï Ï . . 4
Ï
ú Ï Ï Ï Ï # Ï Ï Ï # Ï . ú Ï Ï . ú

Görsel 2.7: Dunhuang müzik notasyonunda yazılmış olan melodinin bugünün notasyonuna aktarılmış şekli.
Köktürklerde kopuzun yanı sıra ıklığ
denilen yaylı bir kopuz geliştirilmiştir.
Kahramanlık ve destan müzikleri ıklığ
ve telli kopuz çalan ozanlar tarafından
yapılmış, göçebe müzik tarzı yarı göçebe
olmaya başlamıştır (Görsel 2.8).
Köktürkler Dönemi’nde İpek Yolu’nun
sağladığı kültürel zenginliğin müzikte de
etkisini göstermesiyle büyük Türk müzik- ©
çileri yetişmiştir. Bu müzikçilerin en ünlü-
lerinden biri olan Sucup Akari, 560’lı yıl-
larda 12 perdeli Türk müziği ses sistemini
Çinli müzikçilere tanıtmıştır. Görsel 2.8: Iklığ (resmin ortasındaki Kırgız müzisyenin çaldığı enstrüman)

48 TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER