Page 53 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

BİYOGRAFİ

Görsel 2.12: Ahmet Yesevi Türbesi, Kazakistan

AHMET YESEVİ
Ahmet Yesevi, Karahanlılar Dönemi’nde, bugünkü Kazakistan’ın Çimkent şehri yakınlarında yer
alan Sayram kasabasında dünyaya gelmiştir. Tasavvufi eğitimini tamamladıktan sonra yine o bölge-
deki Yesi (bugünkü adıyla Türkistan) şehrine yerleşmiş, uzun yıllar halkı maneviyat yolunda irşad et-
tikten sonra burada vefat etmiş bir mutasavvıftır.
Eğitimini bitirdikten sonra Yesi’de dergâh kurup insanları dinî ve ahlaki yönden yetiştiren Hoca
Ahmet Yesevi, tasavvufi düşüncelerini Türkçe ve sade şiirler ile anlatmıştır. Hikmet adı verilen bu şiir-
ler zamanla toplanarak Divan-ı Hikmet mecmuaları oluşmuştur. Sohbetlerinde ve şiirlerinde en çok
işlediği konular; Allah ve peygamber sevgisi, fakir ve yetimleri korumak, dinî kurallara riayet, güzel
ahlak, zikir, nefs ile mücadele, kendini eleştirmek, ölümü düşünmek ve manevi mertebelerdir.
Hoca Ahmet Yesevi, Taşkent ve Sirderya ötesindeki bozkırlarda yaşayan göçebe Türkler arasında
büyük bir etkiye sahip olmuştur. İslam’ın esaslarını, güzel ahlakı, tasavvufun adap ve erkânını basit
ve yalın bir dille öğretmiştir. Halk edebiyatından alınan anlatım teknikleriyle örülmüş hece vezninde
manzumeler söylemiştir. Hikmet adı verilen bu manzumeler, dervişleri vasıtasıyla en uzak Türk top-
luluklarına kadar ulaştırılmıştır. Bu sayede Yesevi düşünce ve yaşam tarzı, kısa süre içinde Orta Asya
Türkleri arasında yayılmıştır.
Rivayete göre Ahmet Yesevi altmış üç yaşına geldiğinde yerin altına küçük bir oda şeklinde çileha-
ne yaptırmıştır. Ömrünün kalan kısmını çoğunlukla orada ibadet ve tefekkürle geçirmiştir. 14. yüzyılın
sonunda Emir Timur, Türkistan bozkırlarında şöhreti ve nüfuzu iyice yayılmış olan Ahmet Yesevi’nin
kabrini ziyaret edip kabrin üstüne bir türbe yapılmasını emretmiş, birkaç yıl içinde türbe, cami ve der-
gâhıyla birlikte bir külliye oluşturulmuştur (Görsel 2.12). Ahmet Yesevi, hikmetlerdeki düşünceleri ve
bilhassa menkıbevî hayatıyla Orta Asya tasavvufunun en büyük isimlerinden biri olmuştur.
http://www.ayu.edu.tr/ahmetyesevi, 10.07.2018, 15.28,
(Düzenlenmiştir.)

52 TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER