Page 94 - TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

• 6 Mayıs 1927 yılında ilk radyo yayını başlamıştır. 1936 yılı-
na kadar radyodan yapılan yayınların büyük çoğunluğu-
nu müzik yayınları oluşturmuştur. Bu yayınlarla ilgili tür-
küleri Tamburacı Osman Pehlivan seslendirmiştir (Görsel
2.62). Türk Halk Bilgisi Derneği tarafından “Halk Bilgisi
Haberleri” adlı dergi yayımlanmıştır.
• 1930’lu yıllar Türk müziği yenileşme hareketinin fikri bo-
yuttan çıkıp uygulanmaya çalışıldığı yıllar olmuştur. Bu
yenileşme hareketine “Türk Musiki İnkılabı” adı verilmiş-
tir.
1930-1950 yılları arasında “Türk Musiki İnkılabı” çerçe-
vesinde yapılan çalışmaları şu şekilde özetlenebilir:
• 1930 yılında İstanbul Belediye Konservatuvarı, İstanbul
Üniversitesine devredilmiştir. Ali Rıfat Çağatay’a ait olan
İstiklâl Marşı’nın bestesi, Osman Zeki Üngör’ün bestesiy-
le değiştirilmiştir.
• 1931 yılında Opera Cemiyeti kurulmuştur. Halk Şairlerini
Koruma Derneği tarafından Sivas’ta 1. Halk Şairleri Bay-
ramı düzenlenmiştir. Bu bayramda Türk halk müziği için
önemli bir kişi olan Muzaffer Sarısözen keşfedilmiştir.
Balkan Oyunları Festivali düzenlenmiştir.
• 1932 yılında müzik reformlarının halk tarafından daha iyi Görsel 2.62: Tamburacı Osman Pehlivan
anlaşılabilmesi için kentlerde “Halk evi”, kasaba ve köy-
lerde “Halk odası” adı altında kurumlar açılmıştır. Avusturyalı müzik Profesörü Joseph Marx (Cosep Marks)
İstanbul Konservatuvarını denetlemek için Türkiye’ye gelmiştir. Bir rapor hazırlayıp hükûmete sunmuştur.
• 1933 yılında Atatürk, Cumhuriyet’in 10. yılı dolayısıyla yaptığı konuşmada güzel sanatlar konusunun önemini
bir kez daha vurgulamıştır (29 Ekim 1933). Tüm yurtta kültür seferberliği ilan edilmiştir.
• 1934 yılında Ankara’da Ahmet Adnan Saygun’un bestelediği Cumhuriyet Dönemi’nin ilk Türk operası “Öz-
soy”un temsili yapılmıştır. Ahmet Adnan Saygun tarafından bestelenen “Taş Bebek” ve Necil Kazım Akses ta-
rafından bestelenen “Bay Önder” operalarının da temsilî bu yıl içinde yapılmıştır. Bu iki operadan sonra Ulvi
Cemal Erkin “Ülkü Yolu” operasını bestelemiştir. 1934 yılında Atatürk, TBMM’nin açılış konuşmasında Türk mü-
ziğiyle ilgili düşüncelerini ifade etmiştir (1 Kasım 1934).

BİLGİ NOTU
• 1934 yılında bestelenen Özsoy Operası’nın sözleri

Size şölen hazırdır. Kurbanlar sizi bekler.
Bu saadetli günde nur getirdiniz beyler.
Hep kollar göğe kalksın yere kapansın dizler.
Benimle bir oldunuz dua ettiniz sizler.

1 Kasım 1934 tarihinde Atatürk’ün konuşması
TBMM’nin açılış konuşmasında Atatürk’ün söyledikleri musiki devrimi konusunda yeni bir dönemin baş-
langıcını oluşturmuştur. Atatürk bu konuşmasında “Güzel sanatların hepsinde, ulus gençliğin ne türlü iler-
letilmesini istediğinizi bilirim. Bu, yapılmaktadır. Ancak bunda en çabuk, en önde götürülmesi gerekli olan
Türk musikisidir. Bir ulusun yeni değişikliğine ölçü, musikide değişikliği alabilmesi ve kavrayabilmesidir.
Bugün dinletmeye çalışılan musiki, yüz ağartacak değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Ulu-
sal, ince duyguları ve düşünceleri anlatan yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir gün önce, genel
son musiki kurallarına göre işlemek gerektir. Ancak bu düzeyde, Türk ulusal musikisi yükselebilir, evrensel
musikide yerini alabilir.” demiştir.

TÜRK MÜZİĞİNDE DÖNEMLER 93