Page 126 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO | 9

6. ÜNİTE

Makamların olu masında sey r büyük önem ta ımaktadır. Seyir, sesler arasında gez nme anlamına gelmekte ve
her makamın kend ne özgü çıkıcı, n c ya da n c -çıkıcı olmak üzere üç ayrı sey r özell ğ bulunmaktadır. Makam ses-
ler n n en öneml ler durak ve güçlü sesler d r. Makamlar hang sesten ba larsa ba lasın her zaman durak seste b tmek
durumundadır.

Türk müz ğ makamları; bas t makamlar, et (göçürülmü ) makamlar ve mürekkep (b le k) makamlar olmak üzere
üçe ayrılmaktadır:

Basit Makamlar: Tam dörtlü ve tam be l aralıkların b rle mes yle olu an makamlardır. Bu makamlarda “güçlü”,
dörtlü aralık le be l aralığın b rle t ğ yerde bulunmaktadır. Geleneksel Türk müz ğ nde on üç tane bas t makam vardır
(Tablo 6.3).

Tablo 6.3: Basit Makamlar

Çârgâh Bûsel k Rast U ak H caz

Uzzâl Hümayun Z rgülel h caz Neva Hüseynî

Karcığar Bas t suz nak Kürdî

Şet (Göçürülmüş) Makamlar: B r makam d z s n n ba ka b r perde üzer ne uygulanması ya da d ğer b r adıyla
transpoze ed lmes yle olu an makamlardır. Türk müz ğ makamlarından altı tanes ba ka perdeler üzer ne göçürül-
mü tür (Tablo 6.4).

Tablo 6.4: Şet Makamlar

Çârgâh Bûsel k Kürdî Z rgülel h caz Segâh Neveser

Mürekkep (Bileşik) Makamlar: Yapısında b rden fazla bas t makam d z s bulunan makamlardır. B le k ma-
kamlar karar sesler ne göre sek z gruba ayrılmaktadır (Tablo 6.5).

Tablo 6.5: Mürekkep Makamlar

Yegâh perdes nde duranlar Rast perdes nde duranlar

Hüseynî-a ran perdes nde duranlar Dügâh perdes nde duranlar

Acem-a ran perdes nde duranlar Segâh perdes nde duranlar

Irak perdes nde duranlar Bûsel k perdes nde duranlar

BİLGİ NOTU

Geleneksel Türk müz ğ nde bestelenm b rçok eser, b rden fazla makam d z s n n b rle m nden meydana gelm t r.
Tek b r makamsal d z yle yazılmı eserler n genelde tekdüze olacağı dü ünüldüğünden bestec ler ana d z ye ba ka ma-
kamlarda d z ler eklem ve böylece eserler n çe tlend rerek güzelle t rm lerd r. Mürekkep makamlar bu ek lde olu mu
makamlardır.

ÇELLO ÇALMADA TÜRK MÜZİĞİ MAKAMLARI I 125