Page 16 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN 9

Hazırlık Çalışması
Hazırlık Ç
alışması
Yaylı çalgılar kavramı size neleri çağrıştırmaktadır? Görüşlerinizi arkadaşları-
Y aylı çalgılar kavramı size neleri çağrıştırmaktadır? Görüşlerinizi arkadaşları -
nızla paylaşınız.
nızla paylaşınız.
eci
1.1. K
1.1. Kemanın Tarihî Süreci
arihî Sür
emanın T
Geçmiş çağlarda farklı amaçlarla kullanılan ok ve yay, zaman içerisinde insanoğlunun ihtiyaçları
doğrultusunda yapısal olarak değişmiş ve günümüz yaylı çalgılarının temelini oluşturmuştur. Yayın teli
gerilip bırakıldığından belli tizlikte sesler duyulması zamanla tel sayısının artmasını ve farklı çalgıların
ortaya çıkmasını sağlamıştır.
Kemanın, ortaya çıkışı bakımından Rönesans Dönemi (1450-1600) çalgısı olduğu düşünülse de
keman, yapısal olarak ve teknik açıdan farklı dönemlerde değişim ve dönüşümlere uğramıştır.
1.1.1. Kemanın Tarihî Gelişimi

XII ve XIII. yüzyılda gezgin çalgıcılar tarafından çalınan yaylı “vielle”ler (vieller), omuza dayanarak
çalınan ilk yaylı çalgılardır ve viyollerin atasıdır. Keman, günümüzdeki şeklini alana kadar zaman içer-
sinde dünyanın farklı bölgelerinde biçimsel olarak değişmiş ve gelişmiştir. Bu uzun değişim sürecinde
corwt/curth (kırovt/kırut), rebap, rebec (rebek), vielle, viol (viyol) gibi farklı isimler almıştır (Görsel 1.1)

Crowt/Curth Rebap Rebec Vielle Viol

Görsel 1.1: Tarihî yaylı çalgılar

Avrupa’da yaygın olarak kullanılmaya başlanan vielleler, geleneksel Avrupa işçiliği tekniklerinin et-
kisi ile zaman içerisinde birçok değişikliğe uğramıştır. Çok geniş bir ses aralığına, ses rengine ve bu
özellikleriyle zengin bir anlatım gücüne sahip olan keman, çalgılar içinde belki de en tanınmışıdır. Pek
çok kaynakta kemanın XV-XVI. yüzyılda İtalya’da kullanılmaya başlandığı belirtilse de bu özel çalgının
kullanımı çok daha eskiye dayanır.
Günümüzdekine benzeyen ilk keman, 1550’lerde İtalya Yarımadası’nda ortaya çıkmış ve 1600’lerde
İtalya’da opera orkestralarında kullanılmıştır. Orta Çağ’a göre daha ileri bir müzik anlayışının hâkim
olduğu Rönesans Dönemi’nde, 1400-1600 yılları arasında müzikte ve müzik aletlerinin yapılarında
önemli gelişmeler yaşanmıştır. Çalgılar, bu dönemde hayatın her alanında gelişmiş ve önem kazan-
mıştır.

Tüm telli çalgıların isimleri “viola” ve “viol” terimlerinden türemiştir. XVI ve XVII. yüzyılda bu terimler
“viola da braccio” (viyola da braçyo) ve “viola da gamba” (viyola da gamba) isimleriyle iki ayrı telli çalgı
ailesini tanımlamaktaydı. “Da braccio” terimi, İtalyancada “kolda çalınan” anlamına gelir ve yatay çalma
pozisyonunu işaret eder. “Da gamba” ise “bacakta çalınan” demektir ve dikey çalma pozisyonunu işaret
eder. Viola da braccio (kol viyolası) grubundaki çalgılar, tenor-bas viol dışında, keman gibi tutularak çalı-
nır. Keman, viyola ve viyolonsel bu gruptaki çalgılardan türemiştir.

-Ö
ğr
en
Ar
Araştır-Öğren
tır
aş
Keman ailesinin diğer üyeleri olan viyola, viyolonsel ve kontrbas ile ilgili araştırma yapınız. Elde
ettiğiniz bilgi ve görselleri sınıf panosunda sergileyiniz.
14