Page 18 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN 9

1.2.2. Türk Müziği Tarihindeki Keman Virtüözleri
1.2.2. T ürk Müziği T arihindeki K eman Vir tüözl eri
Günümüzde kullanılan modern Avrupa kemanı Os-
manlı’ya girmeden önce Uygurlardan beri Türkler tara-
fından kullanıldığı bilinen ve Türk müziğinde “ıklığ” ve
“rebap” gibi farklı adları olan yaylı çalgı kullanılmaktay-
dı. Zaman içerisinde bu çalgıya “fasıl kemençesi “veya
“klasik kemençe” olarak da bilinen “armudî kemençe”
ve XVIII. yüzyılın ortalarından itibaren “sînekeman” ek-
lenmiştir.
Modern Avrupa kemanı, ilk olarak İstanbul’da
müzikli konser salonu görevi yapan kahvehanelerde
Yunan, Yahudi ve Ermeni çalgıcılar tarafından kullanıl-
mıştır (Görsel 1.4). Dönemin meşhur çalgıcıları Rum
Yorgi, Sebuh, Sînekemanî Kapril, Nikagos, Tatyos ve
Kemanî Miron’dur. Görsel 1.4: Sînekeman çalan levantenlerin temsilî resmi
Geleneksel Türk Müziğinin Önde Gelen Kemanîleri
Lâle Devri’nde Türk musikisinde büyük gelişmeler yaşanmış, III. Ahmet ile başlayan yenilik ha-
reketleri Damat İbrahim Paşa ile hız kazanmıştır. Avrupa kültürünün benimsendiği bu dönemde
Türk musikisinde bestekârlık ve icra önemli hâle gelmiş, değerli müzisyenler yetişmiştir.

Lâle Devri’nde Yaşayan Kemanîler ve Başlıca Eserleri
Kemanî Yorgi: Kemanın Türklerle tanışmasını sağlayan Rum Yorgi, Türk musikisine büyük katkı-
ları olan bir bestekârdır. Eserlerinden bazıları şunlardır: Yetmedi Bunca İntikamın, Ey Felek Var mı Sen
Gibi Beyaz Ten, Aşka Düştüm Çaresiz Ben Nâ-gehân, Şem-i Hüsnün Rûyunâ Pervaneyim.
Kemanî Hızır Ağa: Bestelediği saz eserleri arasında özellikle mehterhane peşrevleri meşhurdur.
Bunlardan zirgüleli hicaz ve segâh karabatak peşrevleriyle bayatî saat peşrevi günümüze kadar ulaş-
mıştır. Vech-i arazbâr makamının yaratıcısı, Tethim-ü Makamat fi Tevlid-i n-Nagamat (Makamların Açık-
lanması, Ezgilerin Yaratılması) adlı eserin müellifidir.

Kemanî İsmail Ağa: Az sayıda eseri günümüze kadar ulaşan İsmail Ağa’nın Gönüller Uğrusu Bir
Yâr-i bi-Amanım Var adlı sözlü Hüseynî nakış yürük semaisi ve şehnaz makamında bestelediği Demi
Visâlde O Şûha İtâbı N’eylersin güfteli yürük semaisi bilinen eserleridir.

Lale Devri’nden Cumhuriyet Dönemi’ne Kadar Kemanîler ve Eserleri
Kemanî Ali Ağa (1770?-1830): Bestelerindeki romantik ve duygusal unsurlardan dolayı “âşık
bestekâr” olarak anılır. Pek çok öğrenci yetiştiren Ali Ağa, yaşadığı dönemin önemli bestekâr ve
icracılarındandır. Çoğu, şarkı formunda bestelenmiş 85 sözlü eseri günümüze kadar ulaşmıştır.
Hamparsum Limonciyan (1768-1839): Tanbûrî ve kemanî olarak ün kazanan Hamparsum,
yaşadığı dönemin önemli bestekâr ve hocalarındandır. Türk musikisinde bilinen 27 şarkı, 11 peş-
rev ve 9 semaisi vardır. Türk musikisinde ve Gregoryan Kilisesi’nin dinî musikisinde kullanılan
“Hamparsum notası”, binlerce eserin kaydedilmesini ve günümüze kadar ulaşmasını sağlamıştır.

Kemanî Ali Denizoğlu (?-1855): Gel Ey Düz-i Ser-Efrazım, Layık mıdır Ey bi-Vefa, Reha Yok Bu
Derd-ü Gamdan, Gitti de Gelmeyiverdi Muhammes ve Beni Görme Cevre adlı eserleri günümüze
kadar ulaşan bestelerindendir.

Araştır-Öğren

Karekod uygulamasını veya bağlantı linkini kullanarak Muzıka-yi Hümâyun ve keman virtüözleri
hakkında bilgi edininiz.

16