Page 22 - ÇALGI EĞİTİMİ KEMAN 9

Hazırlık Çalışması

Kemanın yapısal ve teknik açıdan diğer yaylı çalgılardan farkla
Kemanın yapısal ve teknik açıdan diğer yaylı çalgılardan farkları neler olabilir?
rı neler olabilir?
2.1. K eman v e Y a yın Özellikl eri
2.1. Keman ve Yayın Özellikleri
Yaylı çalgılar ailesinin en küçük üyesi olan keman ve kemandan ses üretmeyi sağlayan yay, belirli
özelliklere sahiptir. Kemanın her biri farklı perdelerde ses veren dört teli vardır. Omuza konularak yay
ile çalınan keman, 16. yüzyıldan itibaren günümüzdeki formuna ulaşmıştır. Yay ise günümüzdeki for-
muna ancak 18. yüzyılda ulaşabilmiştir. Yay yapımcısı François Xavier Tourte (Fransua Zavie Tourt),
yaya kılların sıkılıp gevşetilmesini sağlayan vida eklemiş ve içbükey formu vererek bugün kesinleşmiş
olan yay ölçülerini belirlemiştir.
2.1.1. Kemanın Yapısal Özellikleri

16. yüzyılın ortalarında, İtalyan Lutiye Andre Amati (Andıre Amati) tarafından kemanı günümüze
kadar getiren bir standart belirlenmiştir. Keman ailesinin diğer üyeleri olan viyola, viyolonsel ve
kontrbas da bu standarttan yola çıkılarak yine Amati tarafından yapılmıştır. Boyutlarına göre farklı
şekilleri bulunan keman, kişiye göre değişiklik gösterebilir. Kemanın gövdesi ortalama 35-36 cm
iken uzunluğu 80 cm civarındadır.
Kemanın yapımında diğer yaylı çalgılarda olduğu gibi farklı ağaçlar kullanılır. Kemanın ön kapağı
ladinden; arka kapağı, salyangozu ve yanlıkları kelebek ağacından (akçaağaç); tuşe, tel takacağı
(kuyruk), burgular (kulaklar) ve kiriş düğmesi abanoz ağacından yapılır. Abanoz ağacının yerine tik
ağacı da kullanılabilmektedir (Görsel 2.1).

Görsel 2.1: Kemanın genel görünümü Görsel 2.2: ƒ delikleri ve burgular

Kemanın ƒ delikleri, göğüs üzerindeki ses eşiğinin iki yanında bulunur ve
içteki tınıyı dışarı verir. Teller, salyangoz ile sap arasındaki burgulukta bulu-
nan, çevrilebilir burgulara (kulaklara) bağlanır. Burguluk ile parmakların ses
üretmek için dokunduğu tuşe arasındaki yükseltiye eşik ya da üst eşik (sap
eşiği) denir. Genellikle abanozdan yapılan siyah renkli tuşe, aletin sap kısmı-
nın üzerine yerleştirilir (Görsel 2.2).
Teller, tuş üzerine gerilir ve tellerin üzerine basılarak sesler çıkartılır. Tuşun
alt kısmı, hiçbir yere değmeden kemanın gövdesine doğru uzanır ve köprü-
nün üzerinden devam eder. Köprünün görevi tellerden aldığı titreşimi göv-
deye iletmektir. Teller, son olarak kuyruk düğmesine bağlanır. Bu düğme, tel
takacağının gövdeye tutturulmasını sağlar. Tel takacağının üzerine takılan
fiksler aracılığıyla tellerin ince akortları yapılır (Görsel 2.3). Kemanın omuz ve
baş arasında rahat tutulmasını sağlayan bölüm ise çeneliktir.

Görsel 2.3: Fiksler

20