Page 15 - ÇALGI EĞİTİMİ KONTRBAS 9

20. yüzyılın ilk yarısında gelişmeye başlamış olan
blues ve caz müziğinde de vazgeçilmez, temel
çalgılardan biri olmuştur (Görsel1.3). Ritim ve
ses açısından bu müzik türlerine büyük zenginlik
katar. Caz müziğinin yaygınlaşması ile geniş bir
müzik alanına yayılan kontrbas, rock ve pop tarzı
müzikte de bas gitarın gelişimine ve kullanımına
zemin hazırlamıştır.

Kontrbasın evrim süreci, diğer yaylı enstrüman-
lara göre daha uzun olmuştur. Avrupa’da 15.
yüzyılda ortaya çıkmaya başlayan ‘‘viola da gamba’’
ailesinde kontrbasın tam karşılığı sayılabilecek bir
çalgı yoktur. Görsel 1.3: Caz topluluğu

1542-1609 yıllarında yaşamış bir İtalyan çalgı yapımcısı olan Gasparo da Salo (Casparo da Salo)
tarafından yapılan ve “bas keman” adı verilmiş olan çalgı, günümüz kontrbasının formuna en
yakın olan ilk çalgıdır. 17. yüzyılın sonlarında İtalya‘nın Cremona (Kremona) kasabasında yaşayan
ünlü çalgı yapımcısı Nicolò Amati’nin kuzenleri olan Antonio ve Girolamo Amati (Antonyo ve
Cirolamo), kontrbasın özgün kimliğine kavuşması yolunda önemli adımlar atmışlardır. Amatiler
ve diğer çalgı yapımcıları, kontrbasın ses hacmini ve ton kalitesini arttırmak amacıyla çalgıya beş
ince tel yerine üç kalın tel takmışlardır. 20. yüzyılın başlarına kadar, beş-altı telli viola da gamba
ailesi enstrümanlarından ve dört telli keman ailesi enstrümanlarından (Görsel 1.4) farklı olarak
kontrbasta sadece üç tel kullanılmıştır. 20. yüzyılda dört telli kontrbaslar daha çok kabul görmeye
başlamış ve yaygınlaşmıştır. Günümüzde dört ve beş telli iki tip kontrbas üretilmektedir. Beş telli
kontrbaslar çoğunlukla senfonik orkestralarda kullanılırlar.

Kontrbas

Viyolonsel

Viyola

Keman

Görsel 1.4: Keman ailesi
Barok dönemi orkestralarında kontrbasın işlevi, klavsen ve diğer bas çalgılarla birlikte “basso
continuo” hattını gerçekleştirmektir. Kontrbas, klasik dönem orkestraları içinde armoninin bas
seslerini daha da sağlamlaştırmak amacıyla viyolonsel partilerine eş ve bir oktav aşağıdan partileri
çalma görevini üstlenmiştir. Başka bir deyişle, orkestrada kontrbasa farklı bir parti ayrılmamış,
ondan viyolonsel partisini katlayarak çalması beklenmiştir. Ludwig van Beethoven (Ludvig fan

13