Page 19 - Çalgı Eğitimi Kontrbas 9

ön gövdesi (üst kapak) için ladin, kuyruk ve tuşu içinse abanoz ağaçları kullanılmaktadır. Ancak
düşük kalitede olan kontrbaslar için daha az maliyetli söğüt ağacı veya kontrplak gibi malzemeler
kullanılabilmektedir. Dünyanın değişik yerlerinde, ait olduğu bölgenin özelliklerine göre
birbirinden farklı kontrbaslar üretilmektedir. En pahalı olan ve tercih edilenlerin başında, İtalyan
ve Alman kontrbasları gelir. Bunların dışında, İngiliz ve Fransız kontrbasları da pek çok icracı
tarafından aranılan bir konumdadır. Kontrbasın özel bir tür çelikten oluşan telleri vardır. Ayrıca
yalnız bağırsak ya da bağırsak üzerine çelik sargı teller de mevcuttur. Çalgının telleri 4’lü aralıklarla
akort edilmektedir. Yani en kalın mi telinden başlayan dört telli bir kontrbasın diğer telleri la, re ve
sol olarak sıralanır. Beş telli kontrbaslara eklenen tel, mi telinden daha kalın olan si veya do sesine
akortlanan teldir.

Kontrbas çalarken tellerden ses çıkarmak için kullanılan yay (arşe), temelde sert bir ağaçtan yapı-
lan ve üzerinde at kılı tutamı olan bir çubuktur. Yayın tutulduğu kısma topuk adı verilir. Topuk kısmı-
nın ucundaki vidalı mekanizma sayesinde yayın kıllarını germek ve gevşetmek mümkün olmaktadır.
Yayı tellere sürterek ses çıkarabilmek için reçine kullanılması gerekir. Kontrbas yayının reçinesi,
çalgının kalın sarımlı tellerine tutunabilmesi amacıyla diğer yaylı enstrümanların reçinesinden
daha yumuşak ve yapışkan bir kıvamda üretilir.

2. ETKİNLİK

• Kontrbasın bölümlerini çalgı üzerinde anlatarak gösteriniz.
• Okulunuzdaki diğer yaylı çalgılarla kendi yaylı çalgınızın akort sistemleri arasındaki farkı araştırınız.

ÇALGININ BAKIMI VE KORUNMASI

Ağaçtan yapılmış narin ve büyük bir enstrüman olan kontrbasın bakımı ve korunması önemlidir.
Evde ve okulda koruma, bakım veya bir yerden bir yere taşıma konularında özen gerekir.

Kontrbasın evde veya okulda zarar görmemesi için onu güvenli bir şekilde taşıyacak bir kontrbas
sehpasına ihtiyaç olacaktır. Sehpa sayesinde kontrbasın oda içinde kapladığı alan azalacak
ve enstrüman çarpma, düşme, kırılma gibi tehlikelerden korunacaktır. Bunun için, duvarlara
monte edilen ve kontrbası sapından kavrayarak rahatça ayakta durmasını sağlayan aparatlar
da kullanılmaktadır. Bu gereçlerin bulunmadığı durumlarda kontrbasın, arka veya ön kapağının
üstünde değil, yan kapaklarının üstünde, standart boyda bir sandalyenin oturma yerine doğru
veya en kötü ihtimalle zemine yatırılması uygun olabilir.

Kontrbasın gövdesi, tuşu ve köprüsü her çalışmadan sonra mutlaka temizlenmelidir. Özellikle
ön kapakta, yayın kullanıldığı kısmın altında kalan bölgede ve köprünün üstünde reçine tozları
birikerek ağacın üstüne yapışır. Bu tozlar her çalışmadan sonra yumuşak bir bezle silinmediği
takdirde ağacın üzerine yapışıp kalacak, temizlenmesi çok zor hâle gelecektir. Kontrbasın
bulunduğu ortamlarda odanın nem oranı önemlidir. Kuru ortamlarda çalgının ağacında çatlaklar,
birleşim yerlerinde açılmalar görülebilir. Özellikle kış aylarında yapay olarak ısıtılan ortamlarda
havadaki nem miktarı düşeceğinden buna karşı önlem almak gerekir. Odadaki ısı kaynağının
yakınında birkaç kap içinde su bulundurmak, nemi yükseltmenin en pratik yollarından biridir.

17