Page 33 - TÜRK MÜZİĞİ TEORİ VE UYGULAMASI 9

2. TÜRK MÜZİĞİNE GİRİŞ Artık hastaları hekimler tedavi ediyor, şiir ve edebiyatla da med-
2. TÜRK MÜZİĞİNE GİRİŞ
reselerde Arap ve Acem edebiyatını öğrenmiş danişmentler uğ-
raşıyordu. Ozanlar birer halk şairi olarak kalmış, 15. yüzyıldan
itibaren âşık adını almıştır.

Hazırlık Çalışması Türk müziği; ozanlar ve âşıklar tarafından tarihin akışı içerisinde
yakılan türkülerle Anadolu’ya gelmiş, İslam kültürüyle ve eski
1. Türk müziği türlerinin oluşmasında neler etkili olmuştur? Araştırınız. Anadolu uygarlıklarının müzikleri ile etkileşime geçmiş, zengin-
2. Türk müziği ses sitemini oluşturan kuramcılar hangi bilim dallarından faydalanmıştır? Tartışınız. leşmiş ve çeşitlenmiştir. Dinî ve din dışı törenlerde icra edilen bu
3. Müziğin sözlü ve sözsüz olarak ifade edilmesinin nedenlerini tartışınız. müziklerin çalgısı kopuzdur (Görsel 2.2). Bunun dışında davul,

kös, boru, zurna ve zil gibi çalgılar kullanılmıştır.
2.1. Türk Müziği Tanımı Türk Sanat Müziği Görsel 2.2: Kopuz

Müzik; olayları, duyguları, düşünceleri ölçülü ve ahenkli seslerle ritimli veya ritimsiz olarak estetik Türk müziği; İslamiyet’in kabulünden sonra Selçuklu ve özellikle Osmanlı döneminde birçok mille-
bir şekilde ifade etme sanatıdır. tin müziğinden etkilenmiş, o müzikleri kendi potasında eritmiştir. Bunun bir sonucu olarak makam,

Türk müzik kültürü; Türk milletinin düşünce, davranış, sanat ve yaşayış öğelerinin tümünü yansıtır. form ve usul bakımından zengin bir müzik kültürü oluşmuştur.
Türk müzik kültürü denildiğinde Türklerin tarih sahnesine çıkışından başlayarak günümüze kadar Türk sanat müziğinin yaşadığı ve yayıldığı alanlar genellikle büyük kentler ve şehir merkezleri ol-
süregelen ve Türklerin yaşadıkları yerlerde etkinliğini devam ettiren süreç anlaşılır. muştur. Medeniyet ve bilginin getirdiği kazanımlar Türk sanat müziğinin daha sistemli ve kurallı

Türk müzik kültürü, bünyesinde kendine özgü müzikal özellikler barındırır. Aynı zamanda dil, din, olmasına yardımcı olmuştur.
tarih, edebiyat, coğrafya gibi alanlarla yakından ilişkilidir. Müzik adamları, devlet büyükleri tarafından himaye ve teşvik edilmişlerdir. Böylece müzik medeni-

2.1.1. Türk Müziği Kavramı yet ve bilgiyle paralel bir gelişme göstermiş; saraylarda, konaklarda müzik eğitimleri verilmiş mü-
zikli sohbetler yapılmıştır.
Türk müziği, dünya üzerindeki yaygın iki cins müzikten biridir. Bu müziklerden biri tonal müzik yani
çok sesli müzik dediğimiz Batı müziğidir. Tonal müziği Batı dünyası el ele vererek meydana getir- 19. yüzyıla gelinceye kadar meşk usulü ile usta çırak ilişkisi içerisinde öğretilen Türk sanat müziği,
miştir. Diğeri ise modal müzik yani tek sesli makam müziği denilen müzik tarzıdır. Modal müzikler bu yüzyıldan sonra kuramsal çalışmalarla sistemli bir hale gelmiştir.
arasında en yaygın olanı ve en başta geleni Türk müziğidir.

Türk müziği yüzyıllar içinde klasiklerini ve şaheserlerini vererek üstatlarını yetiştirmiş, yüksek ve 1. ETKİNLİK
soylu bir milletin yarattığı sanatsal mükemmelliğe erişmiştir.

2.1.2. Türk Müziği Türleri Hammamizade İsmail Dede Efendi’ye ait Ey Büt-i Nev-edâ isimli şarkıyı dinleyiniz.

En eski Türk halk şairlerine baksı, ozan, kam,
şaman denmektedir. Bu şairler dans, oyun gibi
birçok meziyete; hekimlik, müneccimlik gibi
birçok vazifeye sahiptir. Bu sebeple halk ara-
sında önemli kişilerdir. Şamanlar, çeşitli za-
manlarda yapılan dinî törenlerde giydikleri
kıyafetlerle ve çaldıkları müzik aletleriyle tö- HAMMAMİZADE İSMAİL DEDE EFENDİ
renleri yönetirlerdi (Görsel 2.1). Şamanlar İs- 9 Ocak 1778’de İstanbul’da doğdu, 28 Kasım 1846’da Mekke yakınlarında Minâ’da öldü. Babası geçimini ha-
lamiyet'in kabulünden sonra sadece müzik mam işletmeciliğiyle sağladığı için İsmail Efendi, Hammamizade adıyla tanındı.
yapmaya başladılar ve ozan adını aldılar.
Çeşitli makamlarda ilahi formlarında eserler bestelemiştir.

Görsel 2.1: Şaman

TÜRK MÜZİĞİNE GİRİŞ 31