Page 186 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 186
3 HAZIRLIK ÇALIŞMASI
1. Bir olayı söz kullanmadan dans aracılığıyla nasıl anlatabilirsiniz?
2. Söze dayalı bir oyun uzun yıllar nasıl kalıcı olabilir? Nedenini açıklayınız.
10.1. ÇİN KÜLTÜRÜNDE TİYATRO
Çin’in uygarlık gelişimi açısından en zengin bölgelerinden biri olan Pekin’de sanatla
ilgili etkinlikler MÖ 1500’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Arkaik dönemlerden
itibaren Çin coğrafyasında dans, müzik ve ritüel yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır.
Çinliler eskiden hastalıklardan korunmak veya iyileşmek, kazandıkları zaferleri
taçlandırmak, doğal afetlerden korunmak gibi sebeplerle içinde dans ve müziğin
olduğu ritüeller icra etmişlerdir. Ritüellerde yer alan icracılar MÖ 800’lü yıllardan
itibaren tapınaklarda eğitilmiştir (Görsel 10.1).
Tarihsel kayıtlarda Çin’deki ritüel gelenekleri ile Antik Yunan’da Dionysos için
yapılan dithyrambos törenleri arasında benzerlikler bulunmuştur. Tarihî Çin
kaynaklarında MÖ 1000’lerden sonra saraylarda şenlikler düzenlendiğine dair
kayıtlara rastlanmıştır. Bu kayıtlarda soytarı, cüce ve jonglörlerin kalabalığı
eğlendirmek için şarkı ve danslar eşliğinde din dışı gösteriler yaptıklarına dair
bulgulara erişilmiştir. MÖ 210’dan itibaren Çin imparatorlarının saraylarında din Görsel 10.1
dışı eğlenceleri düzenleyecek kadar kalabalık oyuncu kadroları barındırdıkları Geleneksel Çin tiyatrosundan
bilinmektedir. bir sahne
Çin’in edebiyat ve sanat bakımından ilk büyük dönemi, Han Hanedanı zamanın-
da yaşanmıştır. MÖ 104’te imparatorlukta Müzik Dairesi adında bir kurum kurul-
muştur. Bu kurumun görevi müzik ve dansı geliştirmek, eğlence tarzındaki din
dışı etkinlikleri düzenlemek olmuştur. Günümüzdeki Çin tiyatrolarında kullanılan
müzik aletleri bu dönemde tasarlanıp kullanılmaya başlanmıştır (Görsel 10.2).
Çin tiyatrosundaki roller yüzyıllar içinde kalıplaşmış bir standarda kavuşmuş olsa
da o rolleri icra etmek çok büyük oyunculuk hüneri gerektirmiştir. Bu nedenle
oyuncuların yetiştirilmesi de önemli bir konu olmuştur. Çin kültüründe oyunculuk
eğitim yöntemlerinden geleneksel olanı, oyunculuk yapan ailelerde kalıplaşmış
rollerin kuşaktan kuşağa aktarılmasıdır. Bu yöntem aile içinde usta ve çırak ilişkisi
ile sürdürülmüştür. Oyuncular, meslek yaşamları boyunca eğitim aldıkları rollerin
dışında başka rollere çıkamamıştır. Görsel 10.2
Dans ve müzik eşliğinde
Günümüzde ise oyuncular geleneksel bir rol ustasının yanında 6-20 yıl arasında yapılan bir gösteri
değişen süre boyunca bir dizi uzun ve karmaşık eğitime tabi tutulmaktadır. Usta
öğreticiler öğrencilerini onların oyunculuk ve icra hünerlerine uygun düşen rollere yönlendirmektedir. Ayrıca
bir oyuncu, hangi rolde ustalaşmak üzere eğitim alıyorsa eğitimi boyunca o rolün kalıplaşmış hareketleri
üzerine yoğunlaşmaktadır.
= BİLGİ KUTUSU
Günümüzde Türkiye ile Çin arasındaki ilişkileri geliştirmek için Türk- Çin Dostluk Vakfı (TÇDV) adında
bir kuruluş oluşturulmuştur. Bu kuruluş; eğitim, bilim, ekonomi, sanat ve sosyal alan, film ve belgesel,
arkeoloji ve müzecilik, yayıncılık ve kütüphanecilik, folklor ve geleneksel kültür, sanatsal gösteriler, basın,
yayın ve medya alanında iki ülke arasındaki ilişkileri derinleştirme üzerine aktif çalışmalar yürütmektedir.
184 10. ÜNİTE
