Page 201 - TİYATRO TARİHİ 9

Wayang kulit gösterilerinde Hint efsaneleri konu edinilir. Kuklaları oynatan kişiye dalang adı verilir. Bu kişinin
ruhani bir iş yaptığı kabul edilir. Bu kişinin manevi yönü oldukça güçlüdür. Oyunda kullanılan ışık kaynağı ile
perde arasına oturur. Gösterilerde davul, ksilofon, yaylı çalgı, flüt ve insan sesinden oluşan müzik önemli bir yer
kaplar. Kuklalar tek bir kuklacı tarafından oynatılır. Her işi kendisi yapan kuklacılardan hikâye anlatıma, müzik
ve hareket kullanıma bakımından fazlaca yetenek beklenir.

MERAKLISINA
Yandaki karekodu kullanarak Afrika tiyatro formlarından bir wayang kulit performansı
izleyebilirsiniz.

10.3.1.3. Bali Dansı

Uzak Asya ülkelerinden Endonezya’da Bali dansı adıyla bilinen bir dans
tiyatrosu formudur. Bali adasının geleneksel gösterim türü olan bu dans
tiyatrosu formu, XX. yüzyılda Batı tiyatrosunda bir kısım avangart hareketlerin
ortaya çıkışına kaynaklık etmiştir. Batı’da ilkelcilik (primitivizm) adı verilen
eğilimin öncü isimlerinden biri olan Antonin Artaud (Antonin Arto), Avrupa
turnesine gelen Bali dansı topluluğunun gösterisinden çok etkilenmiştir.
Batı tiyatrosunda metin merkezli tiyatro anlayışının bırakılarak Uzak Asya
geleneklerindeki gibi gösterime ve performansa dayalı bir tiyatro yapılmasına
dair görüşünü dile getirmiştir.

Bali dansı icracıları, çok erken yaşlardan itibaren annelerinden ilk teknikleri
öğrenmeye başlar. Bali dansında kodlanmış jestler kullanılır. El, yüz, kol,
kalça ve ayaklar oldukça stilize bir şekilde kullanılır. Bu uzuvlar kullanılarak
vurmalı sesler çıkarılır. El pozisyonları ve hareketlerinin her birinin bir anlamı
vardır. Bali kültüründen gelmeyen bir seyirci için anlaşılması imkânsız š Görsel 10.21
olan bu el hareketlerinin anlamlarını yerel halk gösteriyi izlerken rahatlıkla Modern Bali tiyatrosundan bir
anlayabilmektedir. Dansçılar, dramatik metni bedensel hareketlerle ifade performans sanatçısı
eder. (Görsel 10.21).
= BİLGİ KUTUSU

Tüm dünyaya yayılmış ve Gamelan adı verilen Endonezya’ya özgü bir müzik türü bulunur. Gamelan
hem müzik türünü hem bu müziği yapan toplulukları hem de çalıp söyleme sırasında kullanılan sazları
karşılayan bir terimdir. Endonezya’ya has ses dizilerini içeren Gamelan sazları arasında üflemeli ve telli
sazlar bulunur. Bu sazlar genellikle ağaç, bambu, tunç veya demirden yapılmaktadır.

Q ARAŞTIRINIZ
Hikâyesi olan Türk halk dansları nelerdir?

C SIRA SİZDE

Yandaki karekodu kullanarak Artvin Halk Oyunları adlı içeriği izleyiniz. Aşağıdaki soruları
izlediğiniz gösterimden hareketle cevaplayınız.

1. Oyuncular hangi kişilik özelliklerini yansıtmaktadır?
2. Gösterimde hangi ögeler ön plandadır?
3. Kostüm, aksesuar ve makyaj özellikleri nelerdir?
4. Dekor unsurları nelerdir?
5. Oyunun Uzak Asya dans tiyatrosu ile benzer ve farklı yönleri nelerdir?

199
UZAK ASYA KÜLTÜRLERİNDE TİYATRO