Page 198 - TİYATRO TARİHİ 9

10.3. DİĞER UZAK ASYA KÜLTÜRLERİNDE TİYATRO

Asya kıtasında kendi gösterim geleneklerini oluşturan birçok ülke mevcuttur. Özellikle Çin, Japonya ve Hindistan
dışında kalan Güneydoğu Asya ülkeleri de kendi gösterim sanatı geleneklerini oluşturmuştur. İslamiyet’in
yaygınlaştığı ve Müslüman nüfusunun yoğunluk kazandığı ülkelerde insanlar tarafından canlandırılan oyun
formlarından ziyade kukla oyunları son derece zengin bir tiyatro kültürüne dönüşmüştür. Özellikle Endonezya’da
gölge oyunları çok sevilen bir tür olmuştur.
10.3.1. Diğer Uzak Asya Kültürlerinde Tiyatro Formları

Asya tiyatrosu, Batı tiyatrosundan tamamen farklı bir hızda gelişmiş ve değişmiştir. Asya tiyatrosu XX. yüzyıla
kadar Batı tiyatrosundan neredeyse tamamen ayrı kalmıştır. Asya ve Batı Pasifik’teki tiyatral sanatlar 700 veya
800 kadar ayrı form ve 25.000 kadar tiyatro topluluğu tarafından sahnelenmiştir. Çin ve Japonya dışında
Hindistan ve Endonezya’ya ait sadece karakteristik tiyatro formları bunların arasından sıyrılabilmiştir.
10.3.1.1. Sanskrit Dramı

MS II. yüzyılda Hindistan’da dramatik yazım geleneklerinin varlığına dair gelişmiş örneklere rastlanmıştır. Aynı
şekilde dramatik metinlerin gösterimine ilişkin de çeşitli pratikler üretildiği tarihî kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Bu konudaki en kesin kaynak Bharata (Barıt) adlı Hintli yazarın yazdığı Tiyatro Sanatı (Natışastı) adlı eserdir.

Hindistan’da eğlence içerikli tiyatral formların geçmişi iki bin yıl öncesine kadar uzanır. MÖ 1500’lü yıllarda Aryan
kavimlerin Hindistan’a gelmesiyle bu coğrafyada kültürel hareketlilik başlamıştır. Hint tiyatrosunda Sanskrit
dramı adı verilen özgün bir dram türü gelişmiştir. Sanskrit dramı adı verilen bu dram türünün kaynakları
aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Kaynakları
Hint kültürü MS IV ve V. yüzyıllarda doruk çağlarını yaşamıştır. Bu tarihlerde Hindistan’da zarif ve büyük bir
medeniyet gelişmiştir. İkinci ve son büyük doruk noktasını da Hint kralı Arşa döneminde yaşamıştır. Bu kral aynı
zamanda yetkin bir oyun yazarıdır. Onun hüküm sürdüğü yıllarda Hindistan, Güneydoğu Asya içlerine kadar
yayılmıştır. Böylece bu bölgelerde dramın gelecekte gelişmesi için bir etki yaratmıştır.

Sanskrit dramının kaynakları dinsel, sosyal ve dilsel etkilere dayalıdır (Tablo 10.1).

Tablo 10.1: Sanskrit Dramının Kaynakları
Hinduizm Hint Kast Sistemi Sanskritçe

Hinduizm’de evreni ve canlı yaşamı- Hindistan’da dinsel, toplumsal, eko- Hint dramının dili Sanskrit-
nı var eden, sonsuz ve tanımlanamaz nomik ve kan soyu gibi gerekçeler çedir. Hint coğrafyasında
olan tek bir ilahi güce inanılır. İlahi esas alınarak kast sistemi oluşmuş- Sanskritçenin günlük dilde
gücün çeşitli görünümleri vardır. Bu tur. Kast sisteminde yer alan sınıflar- belli başlı ağızları kullanıl-
gücün yaratıcı yönü Brahman, yıkıcı da doğan kişilerin sosyal konumları mıştır. Sanskritçe edebiyatı
yönü Şiva ve koruyucu gözetici yönü kalıtımsal olarak alt soylara devre- MÖ 1500-1000 arasında oluş-
Vişnu olarak adlandırılmıştır. İlk Hin- dilmiştir. Her sınıfın belirlenmiş gö- maya başlamıştır. Sanskrit
dular edebiyat, tiyatro ve sanatta canlı revleri, ritüelleri, eğlenceleri ve belli dramının canlanmasında Ma-
varlıkların tasvir edilmesini ruhun gö- başlı ödevleri olmuştur. Hint kast habharata ve Ramayana des-
rünümleri olarak kabul etmişlerdir. sistemi şu şekilde sıralanmıştır: tanları etkili olmuştur.

• Rahipler ve entelektüeller sınıfı
(Brahminler),
• Yöneticiler ve savaşçılar sınıfı
(Ksatriyalar)
• Çiftçiler ve zanaatkârlar sınıfı
(Vaisyalar)
• Vasıfsız işçiler (Sudralar)

196 10. ÜNİTE