Page 24 - TİYATRO TARİHİ 9
P. 24
= BİLGİ KUTUSU
Girit Adası’ndaki Zeus Tapınağı’nda yapılan kazılarda bulunan Kouretes (Koretes) ilahisi, daimon görüşü
bağlamında incelenmiştir. Bu ilahinin daimon ritüeline katılan herkes tarafından toplu olarak söylendiği
ortaya çıkarılmıştır.
Kahraman Kültü Görüşü
Kahraman kültü savunucularına göre tiyatro baharın canlanması için yapılan ritüellerden değil kutsal ruhlar ve
ataların ruhları için yapılan anma törenlerinden doğmuştur. Çünkü ilk insanlar, kişinin öldükten sonra ruhunun
yaşadığına inanmışlardır. Bu nedenle atalar kültü de denen, ölen kişinin ruhunu anma ve onurlandırma tarzın-
daki kök inanca dayanan ritüeller, totemcilik veya baharı canlandırma ritüellerinden daha eskidir. Bu sebep-
le Antik Yunan uygarlığında ortaya çıkan tragedya formunun ölünün ruhu için yapılan ve onun hayattayken
yaptığı işleri canlandıran taklitlerden doğmuş olması daha olasıdır.
= BİLGİ KUTUSU
Tiyatronun kökeninin kahraman kültüne dayandığını iddia eden görüşe kanıt olarak Hindistan, Malaya,
Burma, İran kültlerinden alınan örnekler gösterilmiştir.
Şaman Kültü Görüşü
Şaman kültü savunucularına göre Asya’daki temsil sanatlarının kökeni Şamanlık ritüellerine dayanmaktadır.
Hint dansları ve dram, şaman ritüellerinin temelini oluşturmaktadır.
Orta Asya ve Kuzey Amerika’daki köy büyücülerine şaman denmektedir (Görsel 1.5). Akşaman ve karaşaman-
lar, yerin dokuz kat üstüne çıkışları ve altına inişlerini davul ve saz ritimleriyle anlatmışlardır. Hareketleri ve
enstrümanlarıyla anlattıkları bu olayı dansla da desteklemişlerdir. Bu ritüelde söz, müzik, efekt, taklit, hikâye ve
çatışma ögeleriyle tam bir oyun vardır.
Ritüele başlanırken ruhlar tören alanına çağrılır. Çeşitli sunular yapılır. Şaman, hastanın iyileşmesini sağlamak
için dans eder ve taklitsel oyun oynar. Arada doğaçlama olarak diyalog da kurulur.
Görsel 1.5: Moğol şamanı
Şamanın tören esnasında dans etmesi, tiyatral bir performans niteliği taşımaktadır. Bu ritüelin taklit aşamasında
özel giysiler giyilmesi, maske takılması, hastalığa yol açan bedensiz ruhların özelliklerinin taklit yoluyla
canlandırılması bugünkü tiyatronun bazı ögelerini de yansıtmaktadır.
22
1. ÜNİTE
