Page 63 - TİYATRO TARİHİ 9

3.1.1.4. Dekor ve Sahne Donanımı

Roma Dönemi’nde sahne donanımı konusunda
önemli mühendislik buluşlarına imza atılmıştır.
Asansör işlevi gören çeşitli sistemler kullanılarak
giriş çıkışlar pratik biçimde gerçekleştirilmiştir.
Böylece kayarak ortadan kaybolan uçurumlar veya
hareket eden orman efektleri dahi gerçekleştirile-
bilmiştir.

Roma Dönemi tiyatrosunda üç boyutlu ve hareketli
sahne donanımı kurma konusunda oldukça başarılı
olunmuştur. Romalı teknisyenler; çalılıklar, ağaçlar,
otlayan keçi sürüleri veya yüksek dağ manzarası
gibi görünümleri başarıyla oluşturabilmişlerdir.

Roma tiyatrosu amfitiyatrolarındaki üç katlı ske-
nefronz duvarı, doğal bir sahne dekoru olarak š Görsel 3.12
kullanılmıştır. Bu cephe, komedya metinlerinin Bir Roma komedyası sahnesini temsil ettiği düşünülen bas-rölfey
sahnelenmesinde kentin bir sokağına çıkan birkaç
evi temsil etmiştir. Tragedyaların sahnelenmesinde ise herhangi bir tapınağı ya da sarayı temsil etmiştir (Görsel
3.12).

Roma tiyatrosunda sahne donanımı ve dekora ait teknik terimler şunlardır:

Auleum (Aulum): Sahne perdesidir. Tarihte ilk defa Roma tiyatrosunda kullanılmıştır. Auleum, skenefronz
duvarındaki heykelleri güneşten korumak amacıyla oluşturulmuştur. Ön perde olarak da bilinmektedir.
Sparium (Siperyum): Oyunlarda fon perdesi işlevi gören ikinci bir perdedir. Mim oyunları etkisiyle Roma
tiyatrosuna girdiği bilinen sparium perdesi, bir yükseltinin arka planına asılarak oyunlarda arka plan oluşturmuştur.
Periaktoy (Periaktey): Oyun esnasında sahne değişimi sağlayan unsurdur. Antik Yunan’da olduğu gibi Roma
tiyatrosunda da kullanılmıştır. Üç çıtanın uç uca birleştirilmesiyle ortaya çıkan üçgen sahne etmeni özelliklerine
sahiptir. Trajik, komik ve satirik türde üç farklı sahne oynamaya müsait pratik bir araç olmuştur.

3.1.1.5. Kostüm ve Aksesuar
Roma tiyatrosu kostüm ve aksesuar kullanımında da Antik Yunan tiyatrosundan etkilenmiştir. Kostüm
kullanımı oyun türlerine göre değişiklik göstermiştir. Örneğin kaynağı Antik Yunan yaşayışına dayanan Roma
komedyalarında Antik Yunan’daki yeni komedya gösterimlerinde kullanılan giyim biçimleri kullanılmıştır.
Roma yaşamını konu edinen komedyalarda ise tamamen Roma yaşamına özgü giyim biçimleri tercih edilmiştir.
Kostümlerin renkleri belli nitelikleri simgelemiştir. İhtiyar tipler beyaz, erkek tipler mor, budala tipler gri, saraylı
tipler sarı renkte kostümler giymişlerdir.

Fabula atellana komedyalarında ortaya çıkan dört kalıp tipin kişilik özelliklerine özgü maske ve kostümler
kullanılmıştır. Oyunların konusu değişse de her gösterimde aynı kostüm ve maskeler kullanılmıştır. Pandomim
gösterimlerinde oyuncuya hareket serbestliği tanıyan bir tunik ve pelerin giyinmek yerleşik hâle gelmiştir. Mim
gösterimlerinde ise tunik temel bir kostüm olmuştur.

Maske, Roma tiyatrosunun önemli bir oyuncu aksesuarıdır. Başlangıçta Roma tiyatrosunda maske kullanılma-
mıştır. Daha sonra kullanılan maskelerin bir kısmı gerçeğe yakın bir kısmı da abartılı abartılı ifade biçimlerinde
tasarlanmıştır. Keten ile yerine yapılan maskelerin tepe kısmına başı tamamen kaplayan peruklar iliştirilmiştir.
Peruklarda kullanılan beyaz saç yaşlılığı, siyah saç gençliği, kırmızı saç köleliği temsil etmiştir.

61
ROMA TİYATROSU