Page 78 - TİYATRO TARİHİ 9

4.1.1.1. Romanesk Dönem Tiyatrosu
Her türlü kovuşturma ve ceza yöntemlerine rağmen halkın tiyatroya ilgisini azaltamayan Katolik Kilisesi,
Hristiyan ayinlerine ilgiyi arttırmak için tiyatroyu bir araç olarak kullanmıştır. Önceleri ayinlerin içinde canlandı-
rılan dinsel oyunlar halktan yoğun talep gördükçe ayinlerden bağımsız olarak da sahnelenmeye başlanmıştır.
Özellikle Hristiyanların Paskalya Yortusu olarak bilinen dinî bayramlarında gerçekleştirilen ayinlere konusu
İncil’den seçilen kutsal öyküler yerleştirilmiş ve bu öyküler küçük skeçler hâlinde canlandırılmıştır.

= BİLGİ KUTUSU

Avrupa’da Orta Çağ sanatının gelişmesinde kilise ve Roma İmparatorluğu’nun büyük payı vardır. Bu
dönem sanatındaki heykeller, el yazmaları ve mozaikler günümüze kadar ulaşmıştır. Küçük el işleri, emaye
ve kıymetli metaller kullanılarak yapılan heykeller resim sanatına göre daha değerli bulunmuştur.

Kilise Oyun Türleri
İlk tiyatral etkinlikler, insanları ayinlere çekmek ve Hristiyan inancını
pekiştirmek için kiliselerin içinde gerçekleştirilmiştir. Konusu İncil’den
seçilen ve kilise içinde oynanan bu oyunlar trope ve tropus olarak
iki farklı biçimde adlandırılmıştır. İlk trope Hıristiyan inancına göre
İsa’nın dirilişinin konu edinen Quem Quaeritis [Kuem Kuaritis (Kimi
Arıyorsunuz)] adlı dinsel oyundur (Görsel 4.3).

Kısa nitelikte olan bu dinsel oyun, MS X. yüzyılda yeni bir ayin töreni
türü olarak kilise ayinlerine dâhil edilmiştir. Kilise içinde sergilenen
ayinsel dramın çekirdeğini oluşturmuştur. Oyunda İsa’nın dirilişinin
anısını yaşatan Paskalya ayininin dört satırına atıfta bulunulmaktadır.
Oyun, İsa’nın mezarının başındaki melekler ile üç Meryem (Meryem
Ana, Mecdelli Meryem ve Lazarus’un kız kardeşi Meryem) arasında
geçer.
Romanesk Dönem’de ortaya çıkan dinsel dramatik oyunlardan mass
ve saatler daha fazla sahnelenmiştir. Bu oyunların içeriği dinî ayinler-
den oluşmaktadır. Katolik Kilisesi, dinî ayinleri seyirlik hâle getirerek š Görsel 4.3: Quem Quaeritis adlı dinsel
kiliselere daha fazla insanın gelmesini sağlamış ve bu oyunlar yoğun oyunu gösteren bir tasvir
ilgi görmüştür.

Saatler ayinlerinin tiyatro oyunlarının ortaya çıkmasında rolü
büyüktür. Çünkü bu ayinlerin içinde zorunlu olarak yapılması gereken
ibadetler yer almamıştır. Konuları zamanla değişmiştir. Bu nedenle
oyunları oynamak mass ayinlerinden daha elverişli olmuştur. Böylece
skeç tarzındaki küçük oyun parçaları seyirci karşısına çıkarılmıştır.

Dinsel oyunlarda karşılıklı okunan ilahilerde bir çeşit diyalog
oluşmuştur. Bu oyunlar, MS X. yüzyılın sonunda bütün Avrupa’ya
yayılmıştır. Paskalya ve Noel’i konu edinen oyunlar yazılmaya
başlanmıştır. Bu yüzyılda yazılan metinler sayesinde yavaş yavaş din
dışı oyunlar da ortaya çıkmaya başlamıştır.

Sahne
Oyun yeri, çevreyi tamamlayan küçük dekoratif yapılar ile genişletilmiş
bir alandan oluşmuştur. Oyunun türü ve oynandığı yer fark etmeksizin
sahneleme kuralları her yerde aynı biçimde uygulanmıştır. Kilise
oyunları 1200 yılına kadar kilise, manastır ve katedrallerde düzenlenen
dinsel törenlerin bir parçası olarak sahnelenmiştir (Görsel 4.4). š Görsel 4.4
Orta Çağ sahne krokisi

76
4. ÜNİTE