Page 235 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU TOZLAŞMA, DÖLLENME, TOHUM VE MEYVE OLUŞUMU
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

TOZLAŞMA
• Erkek organda oluşan ve olgunlaşan polenlerin böcekler,
kuşlar, rüzgâr, su vb. etkenlerle dişi organın tepecik kıs-
mına taşınmasına tozlaşma (polinasyon) denir.
• Rüzgârla tozlaşan bitkilerin üreme organları genellikle
gösterişsiz ve küçük yapıdadır ancak polen sayısının
çok olması tozlaşmayı garanti altına alır. Buğday, ceviz,
çam, kavak ve çimlerde rüzgârla tozlaşma görülür.
• Çiçekli bitkilerin büyük bir kısmında tozlaşma böcek,
kuş ve yarasa gibi diğer tozlaştırıcı hayvanlarla gerçek-
leşir. Bitkilerin çiçekleri salgıladıkları değişik kokularla,
ürettikleri bal özü gibi maddelerle, parlak ve güzel renk-
leriyle tozlaştırıcı hayvanları kendine çeker.
Aynı tür bitki çiçeklerinde kendi kendine ve çapraz tozlaşma
• Bir çiçeğin dişi organına aynı çiçekten veya aynı bitkinin
başka çiçeğinden polenlerin taşınmasına kendi kendine tozlaşma denir.
• Bir bitkinin çiçeğindeki polenin aynı türden başka bir bitkinin dişi organına taşınmasına ise çapraz tozlaşma denir.

DÖLLENME
• Tozlaşma ile polen, dişi organın tepeciğine gelir. Nemli ve yapışkan olan tepeciğin üzerinde su alarak çimlenir ve polenin
vejatatif hücresi polen tüpünü oluşturur. Polen tüpü spermi ovaryuma ileten hücresel bir çıkıntı şeklindedir. Bu çıkıntı di-
şicik borusunun içine doğru uzanarak polen tüpünü oluşturur. Polen tüpü, sinerjitler tarafından üretilen kimyasal uyarana
cevap verip, dişi organın tepecik kısmından aşağıya doğru büyüyerek embriyo kesesine ulaşır. Oluşan polen tüpünde
ilerleyen generatif hücre, bir mitoz bölünme geçirerek haploid kromozomlu iki sperm oluşturur. Sperm, polen tüpündeki
tohum taslağının mikropil adı verilen açıklığına ulaştığında tüpün ucu erir ve spermler yumurtalığa girer.

Tozlaşma ve döllenme

• Sperm hücrelerinden biri, yumurta hücresini dölleyerek diploit kromozomlu zigotu (2n) oluşturur. Diğer sperm hücresi
ise iki polar çekirdek ile birleşerek triploit çekirdeği (3n) oluşturur. Embriyo kesesinde iki spermin farklı çekirdeklerle
birleşmesi olayına çift döllenme denir. Zigot, embriyoyu oluşturmak için mitoz bölünmeler geçirir. Triploit çekirdek ise
hızla mitoz bölünmeler geçirerek tohumun besinlerinin depolanacağı endosperm dokusunu (besi dokusu) oluşturur.
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 235