Page 35 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

DUYU RESEPTÖRLERİ, DERİ, BURUN, DİL

BURUN
• Koku alma organı olan burun, aynı zamanda
solunum organı olarak da görev yapar.
• Burnun solunumla alınan havayı temizleme,
ısıtma, nemlendirme gibi görevleri vardır.
Burun boşluğunun üst kısmında koku alma
alanında (sarı bölge) epitel hücreler ve ke- Koku alma alanı
moreseptör olarak işlev gören özelleşmiş Koku alma
sinir hücreleri bulunur. Koku molekülleri yolu
• Farklı kokular için özelleşmiş olan bu ke- Koku soğancığı
moreseptörler, binlerce farklı kokuyu ayırt
edebilir. Kalburlu kemik Akson
• Burna gelen koku molekülleri Bowman Bağ doku Bowman
bezi
(Bovman) bezlerinden salgılanan mukus
içinde çözünür. Koku
reseptörleri
• Kemoreseptörlerin mukus sıvısı içine kadar Mukus tabaka Sil
uzanan dendritlerinin sil şeklindeki uzantıları Koku
uyarıyı alır ve impuls oluşturur. Koku alma alanının yapısı molekülleri
• Reseptör hücrelerin aksonları ise buradaki
kemik yapının içindeki deliklerden geçerek beyindeki koku soğancığına kadar uzanıp buradaki nöronlarla sinaps yapar.
• Koku soğancığındaki nöronlar, talamusa uğramadan doğrudan beyin korteksindeki değerlendirme merkezine gider.

DİL
• Tat alma organı dilin üst tabakası çok katlı yassı epitelden oluşmuştur.
• Dil sadece tat alma organı değil konuşma, lokmayı çevirme ve yutmada da görev alır.
• Dilin yüzeyinde bulunan çıkıntılara papilla adı verilir. Papillanın içerisinde 3.000-10.000 kadar tat omurcuğu, tomur-
cukların içerisinde ise epitel hücrelerden özelleşmiş tat reseptörleri bulunur.
• Tat reseptörleri temelde tatlı, acı, tuzlu, ekşi ve umami (lezzetli) olarak sınıflandırılır. Dil, tat alma görevini koku alma
duyusu ile birlikte daha iyi gerçekleştirir. Üst solunum yolu enfeksiyonları gibi rahatsızlıklarda burnun tıkalı olması
nedeniyle yiyeceğin kokusu ve tadı iyi bir şekilde algılanmaz.
• Tat alma tomurcuklarının aktif olabilmesi için yiyeceklerin tadının dildeki mukus içerisinde çözünmesi gerekir.

• Çözünen madde, reseptörleri uyarır ve impuls oluşumunu sağlar.
• İmpulslar duyu sinirleri ile beyinde tat alma merkezine ulaşır ve maddenin tadı algılanmış olur.
• Tat tomurcukları bulunan dilin herhangi bir bölgesi, beş çeşit tattan herhangi birini algılayabilir.
• Ağız kuruluğu, Parkinson hastalığı, kafa travmaları, diyabet, hamilelik, tütün mamülleri kullanımı ve yaşlanma tat du-
yusunda bozukluğa neden olan faktörler arasında yer alır.
• Tat duyusu bozuklukları diğer duyu bozukluklarına göre daha az önemsense de yaşam kalitesini olumsuz yönde etki-
leyebilir.

Tat tomurcuğunun yapısı
BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 35