Page 31 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BÖBREK ÜSTÜ BEZLERİ, PANKREAS, EŞEYSEL BEZLER

EŞEYSEL BEZLER
Eşeysel Bezler (Gonatlar)
Kadınlarda yumurtalıklar (ovaryumlar) ve erkeklerde testisler, gonatlar olarak adlandırılan eşeysel bezlerdir. Yumurtalıklar
rahmin iki yanında ve karın boşluğunda, testisler vücut dışındaki skrotum denilen testis torbası içinde bulunur. Erkek ve dişi
gonatlar, üreme hücrelerini (sperm, yumurta) meydana getirmenin yanı sıra endokrin bez olarak da görev yapar. Bundan
dolayı karma bez olarak kabul edilir.
Eşeysel bezlerden eşey hormonlarının üretilmesi ve salgılanması, hipotalamus hormonu (GnRH) ve hipofiz bezi hormon-
ları (FSH ve LH) arasındaki geri bildirim mekanizması ile kontrol edilir. Eşey hormonları büyüme ve gelişmeyi düzenler,
üreme döngülerini ve eşeysel davranışları kontrol eder.
Yumurtalık Hormonları
Yumurtalıklar östrojen ve progesteron hormonlarını üretir, salgılar.
Östrojen
Kadınlarda üreme organlarının gelişmesinden ve ergenlikte meme bezlerinin
büyüyüp gelişmesi, ses incelmesi, kalça genişlemesi, boy uzaması gibi ikincil
eşeysel özelliklerinin oluşmasından sorumludur. Menstrual döngünün düzen-
lenmesinde etkilidir. Hücre bölünmesini hızlandırarak rahim duvarının kalın-
laşmasını sağlar. Östrojen hormonu; ovaryumdan, menstrual döngü sırasında
oluşan korpus luteumdan ve gebelikte plasentadan salgılanır.
Progesteron
Rahim duvarının kılcal damarlarla zenginleşmesini ve kalınlaşmasını sağla- Dişi üreme sistemi
yarak gebelikte embriyonun yerleşmesi, büyüyüp gelişmesi için uygun ortam
oluşturur. Gebelik süresince rahimde kas kasılmasını ve rahim iç duvarının atılmasını önleyerek gebeliğin devamını sağlar.
Progesteron hormonu, yumurtalıkta korpus luteumdan ve gebelik süresince plasentadan salgılanır.

Testis Hormonları
Erkek üreme sisteminin parçası olan testisler skrotum adı verilen bir torbanın
içinde yer alır. Testislerden salgılanan erkek eşey hormonlarına androjenler
denir. Başlıca hormonu testosteron hormonudur.
Testosteron
Testislerde bulunan leydig hücreleri tarafından salgılanır. Spermlerin olgun-
laşmasını sağlar. Erkek üreme organlarının gelişmesinde ve ergenlikte sakal
ve bıyık çıkması, sesin kalınlaşması, kasların gelişmesi, boy uzaması gibi
ikincil eşeysel özelliklerin oluşmasında etkilidir.
Testis

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 31