Page 83 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU KAN DAMARLARI, KILCAL DAMARLAR VE
ÖZETİ DOKU SIVISI ARASINDAKİ MADDE ALIŞVERİŞİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

KAN DAMARLARI
Kan, vücutta damarlardan oluşmuş kapalı bir sistem içerisinde hareket eder. Bu sayede kan içerisinde bulunan maddeler
hücrelere ulaşabilirken aynı şekilde hücrelerden atılan maddeler de kanla ortamdan uzaklaştırılabilir. Dolaşım sisteminde
atardamar, kılcal damar ve toplardamar olmak üzere üç çeşit damar bulunur.

Kılcal damarlar

Toplardamar
Atardamar
Kan damarları

Atardamarlar
• Atardamarlar, kalbin karıncıklarında bulunan kanı ilgili organlara taşıyan damarlardır.

• Akciğer atardamarı hariç diğer atardamarlarda oksijen bakımından zengin olan kan bulunur.
• Atardamarlarda endotel tabakasının üzerinde en dışta elastik lifler içeren bağ doku tabakası vardır.
• Ortada düz kaslar ve elastik lif içeren tabaka bulunur.
• Atardamarların duvarları, kanın yüksek basıncına dayanacak şekilde kalın ve güçlüdür.
• Karıncıkların kasılmasıyla atardamarlarda oluşan basınç, atardamarların düz kaslarının kasılıp gevşemesi ve elastik
liflerle esneyip eski hâllerine gelmeleri sayesinde kılcallara kadar korunmaktadır.
• Sinir sistemi ve hormonlar sayesinde atardamarların düz kaslarının kasılıp gevşemesi düzenlenerek kan akışı kontrol
altında tutulur.
Kılcal Damarlar
• Kılcal damarlar, atardamarlar ve toplardamarlar arasında bulunur.
• Kılcal damarlarda tek katlı yassı epitel hücrelerinden oluşmuş endotel tabaka bulunur.
• Kılcal damarlar endotel tabaka tarafından oluşturulmuş çok ince bir duvara sahiptir.

• Kılcal damar duvarları atardamarlar ve toplardamarların duvarlarına göre daha incedir.
• Kan ile doku sıvısı arasındaki madde alışverişleri kılcal damarlar sayesinde olur.
Toplardamarlar
• Toplardamarlar kanı kalbe getiren damarlardır.

• Akciğer toplardamarı hariç toplardamarlarda ise karbondioksit bakımından zengin kan bulunur.
• Endotel tabakasının üzeri ortada düz kas ve dışta bağ doku ile kaplıdır.
• Toplardamarlar düşük basınçlı kanın kalbe geri getirilmesinden sorumlu oldukları için duvarları atardamarlara göre üç
kat daha incedir.

• Toplardamarların çapı atardamarların çaplarından daha büyüktür ve toplardamarların duvarları atardamarlardan daha
fazla genişleyebilir. Bu yüzden toplardamarlarda daha fazla oranda kan bulunur.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 83