Page 87 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

KAN DOKU

Akyuvarlar (Lökositler)
• Akyuvarlar, savunma sisteminde görev alan kan dokusu elemanlarıdır.
• Vücudu enfeksiyonlara ve toksik maddelere karşı korur.
• Akyuvar hücrelerinin çeşitleri vardır. Bazı akyuvar hücreleri mikroorganiz-
maları ve ölü hücreleri fagositozla yutarak sindirirken bazıları enfeksiyon
etkenlerine karşı antikor olarak bilinen özel proteinler sentezler.
• Akyuvar hücresi çeşitlerinden olan lenfositler, özelleşmiş B ve T hücrelerine
dönüşerek bağışıklıkta görev alır.
3
• Sağlıklı yetişkin bir insanda 1 mm kanda yaklaşık 5-10 bin akyuvar hücresi
bulunur ancak bu sayı enfeksiyon durumuna göre artabilir.
Akyuvar hücreleri

• Akyuvarlar kemik iliğinde ve lenf dokusunda (bademcik, dalak gibi) üretildikten sonra ihtiyaç duyulan dokuya kanla
taşınarak işlevini gerçekleştirir.
• Çekirdekli hücrelerdir. Akyuvarlar hem kanda hem de doku sıvısı ve lenf sisteminde bulunabilir. Ömürleri ise çeşitleri-
ne göre birkaç saatten birkaç güne kadar değişebilir.
Kan Pulcukları (Trombositler)
• Trombositler, kırmızı kemik iliğindeki megakaryosit adı verilen özelleşmiş hücrelerden kopan ve kana verilen sitoplazmik
parçacıklardır.
• Trombositler yaklaşık her on günde bir yenilenir.
3
• 1 mm kanda ortalama 150-300 bin kadar trombosit bulunur.
• Trombositlerin çekirdekleri bulunmaz ancak işlevi için gerekli enzim ve kimyasal maddelere sahiptir.
• Trombositler, damar zedelenmelerinde kanın pıhtılaşmasını başlatır ve kan sızıntılarını önler.
Zedelenmiş Damarda Pıhtı Oluşumu
Pıhtılaşma süreci damar astarının zarar görmesiyle başlar.
1 Zedelenme sonucu açığa çıkan kolajen liflere trombositler tutunur ve yapışkan hâle gelir.
2 Trombositler damarın büzülmesine yol açan maddeleri salar. Yapışkan trombositler trombosit tıkacı denilen bir tıkaç
oluşturur ve pıhtı oluşumu başlar.
3 Fibrinden oluşan pıhtı yaralanan doku iyileşinceye kadar damarı sızdırmaz hâle getirir. Zedelenmiş dokulardan ve
trombositlerden pıhtılaşma faktörleri salınır.
4 Bu faktörler plazmadaki pıhtılaşma etkenleri ile birleşerek protrombini trombine çevirir.
5 Trombin, fibrinojeni fibrine çeviren bir enzimdir. Fibrinojen plazma içerisinde inaktif şekilde dolaşan pıhtılaşma madde-
sidir. Fibrin iplikçikleri ise pıhtı içerisindeki ağ yapıyı oluşturur.
+
Kanın pıhtılaşmasında kandaki Ca iyonları ve K vitaminin de rolü vardır. Pıhtılaşma faktörlerinden birinin eksik olması
2
kanın pıhtılaşma süresini olumsuz etkileyebilir. Örneğin hemofili hastalığı pıhtılaşma sürecini engelleyen X kromozomuna
bağlı kalıtsal bir hastalıktır. Hemofili bireylerde çok küçük kesik ya da yaralanmalarda bile aşırı kanamalar görülür.

1 2

3

4
5

Zedelenmiş damarda pıhtı oluşumu

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 87