Page 86 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU KAN DOKU
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

KAN DOKU
Kan Dokunun Genel Yapısı ve Görevleri
• Kan, kan plazması ve plazmada bulunan kan hücrelerinden oluşan bağ dokudur.
• Kan; içerisinde bulunan besin maddelerini, solunum gazlarını, suyu, iyonları, tuzları, mineralleri, hormonları, kan hüc-
relerini ve metabolik atıkları ilgili yerlere taşır.
• Vücudun su, elektrolit ve pH dengesinin sağlanmasında etkilidir.
• İnsan kanının pH’si 7,4'tür.
• Kan doku, içerdiği pıhtılaşma mekanizmalarıyla hasar gören damardan kan kaybının önlenmesini sağlar.
• Mikroorganizma ve hastalıklara karşı vücudun savunulmasında etkilidir.
• Kanın yaklaşık %55’i plazma, %45'i ise kan hücrelerinden oluşur.

Kan Plazması
• Kan plazmasının %90’ı sudur. Kalan %10’luk kısmında çözünmüş tuzlar, plazma proteinleri, besin maddeleri, solunum
gazları, metabolik atıklar ve hormonlar bulunur.
• Plazmada bulunan iyonlar, plazma proteinleri ile birlikte kanın ozmotik basıncının ayarlanmasında ve pH tamponlan-
masında önemli rol üstlenir.
• Plazma proteinleri ve iyonlar insan kanının pH değerini 7,4’te sabit tutar.
• İyonların plazmadaki konsantrasyonu doku sıvısının bileşimini de doğrudan etkiler. Bu iyonların birçoğu sinir ve kas
aktivitelerinde önemli role sahiptir.
• Plazma proteinleri kanın akışkanlığa karşı olan direncine (viskozite), kan ve doku sıvısı arasındaki dengenin korunma-
sına katkı sağlar. Plazma proteinlerinden antikorlar, vücuda giren mikroplar ve yabancı maddelerle mücadele eder.
• Pıhtılaşma faktörleri olarak adlandırılan proteinler ise kan damarları hasar gördüğünde pıhtılaşmayı sağlayarak kan kay-
bını engelleyen proteinlerdir. Fibrinojen gibi pıhtılaşma proteinleri plazmadan ayrıldığında kalan kısma serum denir.
Alyuvarlar (Eritrositler)
• Alyuvarlar solunum organından dokulara oksijen, dokulardan
solunum organına karbondioksit taşıyan hücrelerdir.
• Kanda pasif hareket eder ve damar dışına çıkmaz.
• Alyuvarlar yüzey alanlarını artırıp plazma zarlarından oksijenin
difüzyonunu artıracak şekilde önden ve arkadan içe çöküktür.
• Olgun alyuvarlarda hücre çekirdeği ve mitokondri bulunmaz. Bu
durum alyuvarın oksijen taşıma kapasitesini artırır.
• Mitokondrileri olmadığı için ATP oksijensiz solunumla elde edilir.
• Alyuvarlarda oksijen taşıyıcı demir içeren bir pigment olan
hemoglobin molekülü bulunur.
3
3
• Erkeklerde 1 mm kanda 4,5-6 milyon, kadınlarda ise 1 mm
kanda 3,5-5 milyon alyuvar bulunur. Alyuvar hücreler
• Yüksek yerlerde yaşayan insanlarda alyuvar sayısı daha fazladır. Yükseklik arttıkça oksijenin kısmi basıncı azalır. Bu
nedenle birim zamanda vücudun gerek duyduğu oksijeni karşılamak için eritropoietin hormonu kırmızı kan hücrelerinin
üretimini uyarır.
• Eritropoietin hormonunun %90’ı böbreklerde, %10’u karaciğerde üretilir. Alyuvarlar embriyonik dönemde dalak, lenf
düğümleri ve karaciğerde üretilirken daha sonra özellikle göğüs kemiği, kaburgalar, pelvis, omurlar ve üyelerin uzun
kemiklerinde bulunan kırmızı kemik iliğinde üretilir.
• Alyuvarların ömrü yaklaşık 120 gündür. İşlevini yitiren alyuvarlar, dalak ve karaciğerde parçalanır.
86 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - AYT