Page 52 - Konu Özetleri AYT Coğrafya

ULUSLARARASI ÖRGÜTLER

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC)
• 10-14 Eylül 1960’da Bağdat Konferansı’nda İran, Irak, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela’nın imzaladığı anlaş-
mayla kurulan ekonomik bir örgüttür.
• Katar, Libya, Birleşik Arap Emirlikleri, Cezayir, Nijerya, Ekvador ve Gabon’un katılımıyla dünya petrollerinin büyük
bölümünü üreten bir konuma gelmiştir.
• OPEC ülkeleri, ham petrol rezervlerinin üçte ikisine, doğal gaz rezervlerinin ise üçte birine sahiptir.

Grup 20 (G-20)
• 1999 yılında ABD ve Kanada Maliye bakanlarının öncülüğünde Washington’da kurulmuştur.
• Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin oluşturduğu G-20, uluslararası ekonomik iş birliğini artırmayı hedeflemektedir.
• Dünya ekonomisinin yaklaşık %85’ini, ticaretinin %75’ini ve nüfusunun üçte ikisini temsil etmektedir.
Gelişen Sekiz Ülke (D-8)
• Türkiye’nin öncülüğünde, 1997 yılında İstanbul'da yapılan Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi ile kurulmuştur.
• Teşkilatın amacı; kalkınma yolundaki ülkelerin dünya ekonomisi içindeki konumlarını iyileştirmek, ticari ilişkilerini çe-
şitlendirmek ve ticaret alanında üye ülkelere yeni imkânlar yaratmaktır.
• Türkiye; üye ülkeler arasında sanayi, sağlık ve çevre alanındaki çalışmalarını koordine etmekle görevlidir.
• D-8 üyesi olan Türkiye, İran, Pakistan, Mısır, Malezya, Bangladeş, Endonezya ve Nijerya İslam İşbirliği Teşkilatı’na da üyedir.
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO)
• Sovyetler Birliği’ne karşı Avrupa’nın güvenliğini sağlamak için 1949 yılında ABD öncülüğünde 12 devletin katılımıyla
kurulan askerî bir örgüttür.
• Günümüzde NATO’ya üye olan 32 ülke bulunmaktadır. NATO’ya en son 2023’te Finlandiya, 2024’te İsveç üye olmuştur.
• NATO, üye ülkelerden herhangi birine yapılan saldırıyı tüm üye ülkelere yapılmış olarak kabul etmektedir.

DİKKAT
Türkiye, Kore Savaşı’nda kazandığı başarılar sayesinde 1952 yılında NATO’ya üye olmuştur.

BÖLGESEL ÖRGÜTLER
Avrupa Birliği (AB)
• Avrupa Birliği’nin temeli 1951 yılında Almanya, Belçika, Fransa, Hollanda, İtalya ve Lüksemburg tarafından imzalanan
Paris Anlaşması’na dayanmaktadır. Bu anlaşma kapsamında Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) kurularak
kömür ve çelik üretimi ile ticaretin geliştirilmesi hedeflenmiştir.
• Birleşik Krallık, Brüksel merkezli ekonomik ve siyasi bir örgüt olan AB’den 2016 yılında yapılan referandum sonuçları-
na göre; 31 Ocak 2020’de resmî olarak ayrılmıştır. Günümüzde AB’nin 27 üye ülkesi bulunmaktadır.

• 3 Ekim 2005 tarihinde Lüksemburg’da yapılan Hükûmetler Arası Konferans ile Türkiye resmen AB’ye katılım müzake-
relerine başlamıştır.
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ)
• Türkiye’nin öncülüğünde 25 Haziran 1992 tarihinde düzenlenen İstanbul Zirvesi ile kurulmuştur.

• KEİ’nin amacı, üye ülkelerin mevcut potansiyellerinin yanı sıra coğrafi yakınlık ve ekonomik anlamda birbirlerini ta-
mamlayan özelliklerinden yararlanmaktır.
Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT)
• 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya Federasyonu, Belarus ve Ukrayna arasında yapılan anlaşma ile oluşturulmuş bölgesel
bir örgüttür. Günümüzde üye sayısı 9’dur.
• Siyasi bir örgüt olarak kurulmasına rağmen zamanla ekonomik bir özellik de kazanmıştır.
• Türkiye; BDT’ye üye olmamasına rağmen gerek üye ülkeler arasında Türk Cumhuriyetleri’nin yer alması, gerekse
Rusya ile olan stratejik ortaklıktan dolayı toplulukla olumlu ilişkiler geliştirmiştir.

52 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - AYT
52
COĞRAFYA - AYT