Page 152 - Konu Özetleri AYT Fizik

VIRAJLARDA EMNIYETLI DÖNÜŞ ŞARTLARI

DIKKAT

Viraj dönen araca merkezkaç kuvveti diye bir kuvvet etki etmez. Aracın virajı dönmesini
sağlayan merkezcil kuvvettir. Sürtünmeli yolda merkezcil kuvveti sürtünme kuvveti oluş-
r turur.

KRITIK BILGI
Araç aynı hızla daha düşük sürtünmeli yola girdiğinde kütle sabit oldu-
ğundan araç sürtünme kuvvetinin düşüşünü dönme yarıçapını artırarak
dengelemeye çalışır ve daha büyük bir yarıçapta dönmeye başlar, bu
da aracın yoldan dışarı çıkması demektir.

Bir araç, aynı hızı koruyarak düşük sürtün-
meli bir yola girdiğinde, sürtünme kuvveti ile
m⋅ϑ 2
F = bağıntısına göre hareket edecek-
s r
r 1 tir. Burada m kütle, ϑ hız ve r dönme yarıça-
pıdır. Hız ve kütle sabit kaldığı için; sürtünme
kuvvetinin azalması, aracın dengesini koru-
r
mak için dönme yarıçapını artırmak zorunda
kalması anlamına gelir.

EĞIMLI VIRAJDA GÜVENLI DÖNÜŞ ŞARTI

Sürtünmelerin önemsenmediği kadar küçük olan eğimli virajlar, araçların yüksek
hızlarda dahi virajlardan güvenli bir şekilde geçiş yapmalarını sağlamak için tasar-
lanmıştır. "Virajlı yolu eğimlendirme" olarak da bilinen bu yöntemde, yolun viraj
yapan tarafı, diğer tarafa göre daha yüksek hale getirilir. Bu eğim, aracın virajda
kaymasını önlemek için kullanılır.

Yatay eğimli bir virajı dönen yarış
arabası

152 MEBİ KONU ÖZETLERİ FIZIK - AYT