Page 157 - Konu Özetleri AYT Fizik

FIZIK

KONU ÇEMBERSEL HAREKET
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

EYLEMSIZLIK MOMENTI VE DÖNME KINETIK ENERJISI
EYLEMSIZLIK MOMENTI

Eylemsizlik, bir cismin dururken harekete geçirmeye veya hareket halindeyken yö-
nünü ya da hızını değiştirmeye karşı gösterdiği dirençtir. Başka bir deyişle, eylem-
sizlik, cisimlerin mevcut hareket durumlarını koruma eğilimidir. Eylemsizlik cismin
kütlesi ile doğru orantılıdır. Büyük kütleleri durdurmak ve hareket ettirmek bu yüz-
den daha zordur.
Eylemsizlik momenti bir cismin bir eksen etrafında dönme hareketine karşı gös-
terdiği dirençtir. Eylemsizlik momenti büyük olan cisimleri döndürmek, dönüyor-
sa durdurmak da zordur. Eylemsizlik momenti skaler bir büyüklüktür ve I harfiyle
gösterilir. Uluslararası Birimler Sistemi'nde (SI), birim olarak kilogram metre kare
2
(kg·m ) kullanılır.

m kütleli noktasal cismin, r uzaklıktaki bir eksen etrafında dönerken, eylemsizlik
momenti;
I = mr⋅ 2
O r
m
Eylemsizlik momenti bir cismi oluşturan parçacıkların kütlesine ve bu parçacıkların
dönme eksenine olan uzaklıklarının karesiyle doğru orantılıdır. Ayrıca, cismin ge-
ometrik şekli de eylemsizlik momentini etkileyen önemli bir faktördür, çünkü farklı
şekillerdeki cisimler, kütlenin dönme ekseni etrafında dağılımını değiştirecektir.

Eğer bir cisim çok sayıda parçacıktan oluşmuşsa ve sürekli bir kütleye sahipse,
m 2
2 eylemsizlik momentini hesaplamak için tüm bu parçacıkların m • r değerleri top-

m 1 r 1 r 2 lanarak
o
r 3 ∑ mr⋅ 2 bağıntısı elde edilir.
m 3

EYLEMSIZLIK MOMENTININ GÜNLÜK HAYATTAKI KULLANIMI
Eylemsizlik momenti mühendislikte çok çeşitli uygulamalarda önemli bir rol oynar. Özellikle yapısal mühendislikte, bi-
naların ve diğer yapıların tasarımında ve analizinde, dayanıklılık ve stabiliteyi değerlendirmek için eylemsizlik momenti
hesaplamaları kritik öneme sahiptir.

Diskus veya çekiç atarken, atletler nesneyi dönme ekseninden uzak tutarak, üze-
rinde çalıştırılabilecek kaldıraç etkisini artırırlar. Bu, atletin nesneye daha fazla tork
uygulamasına ve böylece daha yüksek bir başlangıç hızına ulaşmasına olanak ta-
nır. Bu da genellikle nesnenin daha uzun mesafelere uçmasını sağlar.

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 157