Page 235 - Konu Özetleri AYT Fizik

FIZIK

KONU ATOM FIZIĞINE GIRIŞ VE RADYOAKTIVITE
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

KARARLI VE KARARSIZ ATOMLAR, RADYOAKTIF IŞIMALAR
RADYOAKTIVITE
Kararsız hâldeki atom çekirdeklerinin tanecik veya elektromanyetik ışın yayarak kararlı hâle geçmesi olayına radyoakti-
vite denir.
Bir başka ifadeyle ‘’Atom çekirdeğinin tanecikler veya elektromanyetik ışınlar yayarak bozunması olayına radyoaktivite,
yapılan ışımaya ise radyoaktif ışıma denir.’’
Kendiliğinden veya dışarıdan bir etkiyle bozunuma uğrayabilen atom çekirdeklerine radyoaktif çekirdek, bu çekirdeklerin
oluşturduğu maddelere ise radyoaktif madde denir.
Radyoaktif bozunma kendiliğinden gerçekleşirse doğal radyoaktiflik, dışardan bir etki ile gerçekleşirse yapay radyoaktiflik
adını alır.
• 1896 yılında Henri Becquerel (Henri Bekerel) uranyum tuzu kristallerinin hiçbir dış uyarı olmaksızın ışıma yaptığını ve
bu ışımanın bir fotoğraf plağını kararttığını tespit etti.
• Radyoaktivite üzerinde çalışmalar yapan Pierre Curie ve Marie Curie 1898 yılında radyum ve polonyum elementlerini
keşfetmişlerdir.
• Hastalıkların teşhisinde kullanılan Röntgen ışınları (X-ışınları) Wilheim Röntgen tarafından indüksiyon akımı yardı-
mıyla bir tüpten yüksek gerilime sahip elektrik akımı geçirdiğinde tüpten uzakta bulunan cam kavanoz içinde parıltılar
gözlemlemiştir. Bu tür parıltılara o zamana kadar radyoakivitenin bilinmemesinden dolayı X-ışınları denilmiştir.
KARARLI VE KARARSIZ DURUMDAKI ATOMLARIN ÖZELLIKLERI
Bir element atomunun çekirdeği ile ilgili kavramlar ve sembolleri aşağıdaki gibidir.
Atom Numarası (Z): Atom çekirdeğindeki proton sayısına eşittir.

Nötron Sayısı (n): Atom çekirdeğindeki nötron sayısına eşittir.
Kütle Numarası (A): Atom çekirdeğindeki proton ve nötron sayılarının toplamına eşittir.
A = p + n
A
Demir atomunun gösterimi X ⇒ 56 Fe şeklinde yazılır.
Z 26
Buna göre demir atomunun proton sayısı 26 ve kütle numarası 56 olduğuna göre nötron sayısı 30 olur.
Bir atomun çekirdeğinde proton ve nötronlar arasında güçlü çekirdek kuvvetleri çekim etkisi oluştururken, protonlar arasın-
da oluşan Coulomb kuvveti itme etkisi oluşturur.
Çekirdek kuvveti ve Coulomb kuvveti birbirini dengelediğinde atom çekirdeği bir bütün olarak korunur ve bu durumdaki
atomlara kararlı atomlar denir.
• Kararlı çekirdeklerde nükleon başına düşen bağlanma enerjisi yüksektir. Çekirdek kuvveti ve Coulomb kuvvetinin
dengesiz olmasından dolayı çekirdeği zamanla dağılan atomlara kararsız atomlar denir.
• Kararsız çekirdeklerde nükleon başına düşen bağlanma enerjisi düşüktür.
• Nötron sayısı proton sayısından fazla olan kararsız çekirdekler, nötronlarını protonlara; proton sayısı nötron sayısın-
dan fazla olan kararsız çekirdekler ise protonlarını nötronlara dönüştürerek kararlı hâle geçer.
• Atom numarası 20’den küçük olan kararlı elementlerde nötron/proton oranı yaklaşık 1’dir.
• Ağır elementler, nötron/proton oranı belli bir değere (kararlı hâle) gelene kadar alfa, beta ve gama ışıması yapar.
• Atom numarası 83 ve 83’ten büyük olan atomlarda kararlı element yoktur. Bu atomlar alfa, beta ve gama ışıması
yaparak kararlı hâle geçebilir.

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 235