Page 242 - Konu Özetleri AYT Fizik

FİZİK

KONU MODERN FİZİK
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ÖZEL GÖRELİLİK (EİNSTEİN'İN TEMEL POSTÜLALARI)
MİCHELSON-MORLEY DENEYİ
Michelson ve Morley Deneyi, 19. yüzyılın sonlarında ışık taşıyan esir (ether) fikrini test etmek için tasarlanmıştı. O dö-
nemde elektromanyetik dalgaların yayılması için mekanik dalgalar gibi bir ortama ihtiyaç duyulduğu düşünülüyordu ve
bu ortam "esir" olarak adlandırılıyordu. Bu deney, esirin varlığını kanıtlamak amacıyla Michelson girişimölçeri kullanılarak
gerçekleştirildi.
Deney, aşağıdaki gibi özetlenebilir:
• Girişimölçer Tasarımı: Michelson ve Morley, bir kaynaktan çıkan ışık demetini yarı geçirgen bir ayna ile iki eşit parçaya
ayırarak, farklı yönlere yönlendirdi. Bir kısmı tam yansıtıcı bir aynaya yönlendirilirken, diğeri başka bir tam yansıtıcı
aynaya yönlendirildi. Ardından bu ışık demetleri dedektör üzerinde yeniden birleştirildi.
• Deneysel Beklenti: Esir teorisine göre, Dünya'nın Güneş etrafındaki hareketi, esir içinde dalgalanmalara neden olma-
lıydı. Eğer esir varsa, Dünya'nın hareket yönüne göre ışık hızında bir değişiklik olacağı beklentisi vardı. Michelson ve
Morley, bu değişiklikleri ölçerek esirin varlığını kanıtlamayı hedefledi.

B aynası

Esir Rüzgarı Doğrultusu

Işık Kaynağı

Yarı Geçirgen
Çift Taraflı Ayna A aynası

Girişim Deseni

Algıç (Dedektör)

Michelson interfarometresi

• Deney Sonuçları: Michelson girişimölçerini kullanarak yapılan deneyde, ışık hızında herhangi bir değişiklik veya gi-
rişim deseninde kayma gözlemlenmedi. Bu sonuç, esirin varlığını destekleyecek hiçbir kanıt olmadığını gösterdi.
Deney, farklı koşullarda ve çeşitli bilim insanları tarafından tekrarlandı, ancak sonuçlar aynı kaldı.
Bu deneyin sonuçları, aşağıdaki önemli bulguları ortaya koydu:
1. Esirin ölçülebilir özelliklerinin olmadığını ve ışığın yayılması için bir ortam gerekmediğini gösterdi.

2. Boşlukta ışık hızının, kaynak ve gözlemcinin hareketinden etkilenmediğini ve tüm referans sistemlerinde
aynı değere sahip olduğunu ortaya koydu.
Michelson-Morley Deneyi, fizik tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir ve Albert Einstein'ın Özel Görelilik
Teorisi gibi sonraki fiziksel gelişmelere zemin hazırladı.
Bu deney, klasik fizik yasalarının yetersizliğini ve modern fiziğin doğuşuna katkıda bulundu. Ayrıca, Michelson ve Mor-
ley'nin çalışmaları, bilimsel araştırmalarda sabır ve kararlılığın önemini göstermiştir.

242 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - AYT