Page 241 - Konu Özetleri AYT Fizik

RADYOAKTIVITE

Hidrojen bombasının etkisi

RADYASYONUN CANLILAR ÜZERINDEKI ETKISI
Radyasyon, bir kaynaktan elektromanyetik dalgalar veya parçacıklar biçimindeki enerji salınımı veya aktarımıdır. Atom
çekirdeğinin kendiliğinden radyasyon yayması doğal radyoaktiflik, dışarıdan bir etki ile radyasyon yayması ise yapay rad-
yoaktiflik olarak adlandırılır. Maruz kalınan radyasyonun çok büyük bir bölümü, doğal radyasyon kaynaklarından gelir.
Yayılan radyasyonun türüne veya etkisine göre radyasyon ikiye ayrılır.

Iyonlaştırıcı Olmayan Radyasyon
İyonlaştırıcı radyasyona göre enerjisi çok daha azdır. İyonlaştırıcı olmayan radyasyo-
nun doğal kaynağı Güneş olup bu radyasyon türü canlı sağlığı için tehdit oluşturma-
maktadır. Güneş’ten yayılan radyo dalgaları, mikrodalgalar, kızılötesi ışınlar ve görünür
ışınlar iyonlaştırıcı olmayan radyasyondur. Cep telefonu, mikrodalga fırın, televizyon
gibi birçok teknolojik alet iyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayar. Teknolojik aletlerden
uzak durmak, iyonlaştırıcı olmayan radyasyona maruz kalmayı azaltır.

İyonlaştırıcı olmayan
radyasyon ikaz işareti

Iyonlaştırıcı Radyasyon
İyonlaştırıcı radyasyonla günlük hayatta sıkça karşılaşılır. İyonlaştırıcı radyasyon; yer ka-
buğunda bulunan elementlerde, toprakta yetişen gıda maddelerinde, kayaçlarda, suda ve
havada bulunduğu gibi uzaydan gelen kozmik ışınlar, Güneş’ten gelen morötesi ışınlar,
X ışınları ve gama ışınları da iyonlaştırıcı radyasyondur. Uranyum, toryum, radyum, ak-
tinyum gibi radyoaktif elementlerden yayılan alfa ve beta parçacıkları, gama ve X ışınları
iyonlaştırıcı radyasyondur. Tıpta röntgen, nükleer görüntüleme, radyoterapi gibi uygula-
malarda bilimsel çalışma ve araştırmalarda X ışınları ve gama ışınlarından faydalanılır.
İyonlaştırıcı radyasyon öncelikle hücreyle etkileşir ve DNA’ da tahribat oluşturur sonuçta
İyonlaştırıcı radyasyon ikaz hücrenin ölümüne yol açabilir. İyonlaştırıcı radyasyonun biyolojik etkisini tedavi edici veya
işareti azaltıcı herhangi bir ilaç olmadığından maruz kalınmaması en önemli tedbirdir. Radyas-
yon dozunun belirlenen sınır değerleri aşmaması için gerekli tedbirlerin alınması sağlık
açısından önemli olup koruyucu kıyafetler, eldivenler ve maskeler radyasyona karşı alınacak önlemlerdendir.

FIZIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 241