Page 243 - Konu Özetleri AYT Fizik

ÖZEL GÖRELİLİK (EİNSTEİN'İN TEMEL POSTÜLALARI)

Albert Michelson Edward W.Morley
(1852-1931) (1838-1923)
Michelson, hassas optik aletlerle yaptığı çalışmalar
nedeniyle 1907'de Nobel Fizik Ödülü'nü kazandı.

ÖZEL GÖRELİLİK KURAMI
Bir vagon, v hızıyla ilerlemekte olsun.
Vagondaki gözlemci, bir ışık atması gönder-
diğinde bu atma, vagondaki gözlemciye göre
c hızıyla ilerlemektedir. Newton mekaniğine
göre atmanın hızının büyüklüğü, vagonun
dışındaki durgun gözlemciye göre (c + v) ol-
malıdır.
Michelson-Morley deneyinin de ortaya koydu-
ğu gibi ışığın boşluktaki hızı sabittir, kaynak
ve gözlemcinin hızından etkilenmez. Mekanik
v hızıyla ilerlemekte olan kapalı bir vagonda ışık atması
gönderen bir kişi ve vagon dışındaki durgun gözlemci dalgaların aksine ışık, her zaman aynı hızla
ilerler.

Özel görelilik, Albert Einstein'ın 1905'te ortaya attığı bir teoridir ve temel olarak iki postüla üze-
rine kuruludur.
• Fizik Yasalarının Evrenselliği: Tüm eylemsiz referans sistemlerinde fizik yasaları aynıdır.
Bu, sabit hızla hareket eden ya da durağan bir gözlemci için fiziksel olayların aynı şekilde ça-
lıştığı anlamına gelir.
8
• Işık Hızının Sabitliği: Işık hızı (c = 3∙10 m/s), ışık kaynağının ve gözlemcinin hızından bağım-
sızdır. Tüm eylemsiz referans sistemlerinde ışık, boşlukta her zaman aynı hızda yayılır.
Bu postülalar, Newton mekaniğiyle çelişir çünkü Newton'a göre hareket eden bir nesneden ya-
yılan dalganın hızı, nesnenin hızına bağlıdır. Ancak Michelson-Morley deneyinin gösterdiği gibi,
ışık hızı gözlemcinin veya kaynağın hareketinden etkilenmez.
Albert Einstein Einstein, bu olgunun zamanın farklı gözlem çerçevelerinde farklı şekilde akmasından kaynak-
(1879-1955) landığını öne sürmüştür.

Özel görelilik teorisi, evrenin temel yasalarının her eylemsiz gözlemci için aynı olduğunu ve ışık hızının evrensel bir sabit
olduğunu belirtir. Bu, ışık hızının farklı referans çerçevelerinde neden aynı göründüğünü ve zamanın göreliliğini açıklar.

FİZİK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 243