Page 84 - Konu Özetleri AYT Kimya

KIMYA

KONU İNDİRGENME - YÜKSELTGENME TEPKİMELERİNDE
ÖZETİ ELEKTRİK AKIMI
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

İNDİRGENME - YÜKSELTGENME TEPKİMELERİNDE ELEKTRİK AKIMI

• Elektron alışverişi ile gerçekleşen tepkimelere “indirgenme - yükseltgenme tepkimeleri” denir.
• İndirgenme: Bir atom ya da iyonun elektron alması ile gerçekleşen olaydır. Bu olayın gerçekleştiği tepkimeye “indir-
genme yarı tepkimesi” denir.
2+
�
Cu (suda) + 2e † Cu(k)
Bu olayda taneciğin yükseltgenme basamağı küçülür.
• Yükseltgenme: Bir atom ya da iyonun elektron vermesi ile gerçekleşen olaydır. Bu olayın gerçekleştiği tepkimeye
“yükseltgenme yarı tepkimesi” denir.
Bu olayda taneciğin yükseltgenme basamağı büyür.
2+
Zn(k) † Zn (suda) + 2e �
• Yükseltgenme ve indirgenme tepkimeleri aynı anda gerçekleşir. Bağımsız düşünülemez. Yükseltgenme ve
indirgenme yarı tepkimelerinin toplamına “yükseltgenme - indirgenme (redoks) tepkimeleri” denir.
2+
2+
Zn(k) + Cu (suda) † Zn (suda) + Cu(k)
• Bu tepkimelerde alınan elektron sayısı verilen elektron sayısına eşittir. Net tepkimede elektron görülmez.
�
• Redoks tepkimelerinde e veren madde yükseltgenen (= indirgen) maddedir (Zn).
2+
�
• Redoks tepkimelerinde e alan madde indirgenen (= yükseltgen) maddedir (Cu ).
• O , KMnO , H SO , HNO ve H O kullanılan yaygın yükseltgenlerdendir. Bu maddeler, redoks tepkimelerinde indirgen-
4
2
2
2
2
4
3
diklerinden yükseltgen olarak davranır.
• H ve SO maddeleri yaygın indirgenlerdendir. Bu maddeler, redoks tepkimelerinde yükseltgendiklerinden indirgen
2 2
olarak davranır.
• Kömürün yanması, paslanması ve bileşiklerin elementlerine ayrılması (elektroliz) redoks tepkimesidir.
• Redoks kelimesi, redüksiyon (indirgenme) ve oksidasyon (yükseltgenme) kelimelerinin kısaltılıp birleştirilmesi ile
oluşmuştur.
YÜKSELTGENME BASAMAĞI
- Hidrojen metallerle yaptığı bileşiklerde (hidrür) �1
• Bir atom veya iyonun tek başına veya bileşik içinde
sahip olduğu yüke o taneciğin “yükseltgenme yükseltgenme basamağında bulunur.
�
�
basamağı” denir. (KH , MgH )
2
• Yükseltgenme basamakları bulunurken aşağıdaki - Oksijen, peroksit bileşiklerinde �1 yükseltgenme
kurallara uyulur. basamağında bulunur. (Na O , MgO , H O )
�
�
�
2 2 2 2 2
- Elementel türlerin yükseltgenme basamağı sıfırdır. - Oksijen, flor ile yaptığı OF bileşiğinde
2 2+
0
0
0
0
- K , O , H , Zn , Au 0 +2 yükseltgenme basamağında bulunur. (O F )
2
2 2
- 1A grubu metalleri bileşiklerinde daima + 1 - Oksijen genellikle �2 yükseltgenme basamağında
2�
2�
2�
yükseltgenme basamağında bulunur. bulunur. (MgO , SO , H SO ...)
4
2
2
+
+
(K NO , Na Cl) - Flor, bütün bileşiklerinde �1 yükseltgenme
3 � � �
basamağına sahiptir. (HF , CF , OF ...)
- 2A grubu elementleri bileşiklerinde daima +2 4 2
yükseltgenme basamağında bulunur. - Köklerde net yük iyon yüküne, bileşiklerde ise net
yük sıfıra eşitlenerek hesaplama yapılır.
2+
2+
(Ca Cl , Mg O)
2
Örneğin H † +1 , O † �2 alındığında S atomunun
- Hidrojen, ametallerle yaptığı bileşiklerde +1 yükseltgenme basamağı,
yükseltgenme basamağında bulunur.
2�
SO † x + (�2·4)= �2 x = +6
+
+
(H O, CH ...) 4
2 4
H SO † 2·1+1·x+ (4·�2) = 0 x = +6 bulunur.
2 4
84 MEBİ KONU ÖZETLERİ KİMYA - AYT