Page 47 - Konu Özetleri AYT Mantık

DOLAYLI ÇIKARIM (KIYAS)

Örnek:
Bütün insanlar düşünendir.
Sokrates insandır.
O hâlde Sokrates düşünen değildir.
Olumlu önermelerden oluşmuş öncüllere sahip böyle bir akıl yürütmede sonuç önermesinin örnekte verildiği gibi olumsuz
olmaması gerekir.

2. Her ikisi de olumsuz olan öncül önermelerden bir sonuç çıkmaz.
Örnek:
Hiçbir kuş konuşan değildir.
Sincap kuş değildir.
O hâlde …………….
Örnekte olduğu gibi iki önermenin de olumsuz olduğu durumda bir sonuç çıkarılamaz.

3. İki tikel önermeden sonuç çıkmaz.

HATIRLAYALIM
Bir önermenin yüklemini oluşturan kavram öznenin bir bölümünü belirtiyorsa, kapsıyorsa bu önerme tikel önermedir.

Örnek:
Bazı kuşlar kanatlıdır.
Bazı uçanlar kuştur.
O hâlde ………..
Örnekte olduğu gibi iki önermenin de tikel olduğu durumda bir sonuç çıkarılamaz. Öncüllerden birisinin mutlaka tümel
olması gerekir.

4. Sonuç daima önermelerin zayıf olanına bağlıdır. Yani öncüllerden biri olumsuz ise sonuç da olumsuz olur. Biri tikel ise
sonuç da tikel olur.
Örnek 1:
Tüm çiçekler kokuludur.
Bazı bitkiler çiçektir.
O hâlde bazı bitkiler kokuludur.
Kurala uygun olarak sonuç önermesi zayıf olana yani tikele bağlanmıştır.
Örnek 2:
Hiçbir hayvan konuşan değildir.
Kirpi hayvandır.
O hâlde kirpi konuşan değildir.
Kurala uygun olarak sonuç önermesi zayıf olana yani olumsuza bağlanmıştır.

KIYASTA MANTIKSAL ZORUNLULUK VE OLASILIK
• Kıyasta zorunluluk, öncüllerden hareketle zorunlu olarak bir sonuca varmak demektir.
• Tümdengelimde eğer öncüller doğru ise sonucun da zorunlu olarak doğru olması gerekir. Bu bakımdan zorunluluk
öncüllerin doğru olduğu durumda sonucun yanlış olmasının mantıksal olarak imkansızlığını vurgulamak için kullanıl-
mıştır.

MANTIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 47