Page 48 - Konu Özetleri AYT Mantık

DOLAYLI ÇIKARIM (KIYAS)

Örnek:
Bütün insanlar akıllıdır.
Platon insandır.
O hâlde Platon akıllıdır.
Tümdengelime dayalı bu tür bir akıl yürütmede öncüllerin doğru olması durumunda sonucun yanlış olamayacağı açıktır.
Çünkü sonuç önermesi öncüllerden zorunlu olarak çıkar ve tüm insanlar için geçerli olan bir durum, özellik, bilgi insanlar-
dan biri olan Platon için de geçerli olmak zorunda olacaktır.

• Tümevarım biçimindeki akıl yürütmede ise sonuç önermesinde verilen bilgi öncüllerde bulunmaz. Sonuç önermesinde,
öncüllerde verilenden daha fazla bilgi bulunabilir. Böylece, tümevarım biçimindeki akıl yürütmede öncüllerin doğru
ama sonucun yanlış olması mantıksal olarak mümkündür. Bu sebepten tümevarımda öncüller doğruyken sonuç doğru
ya da yanlış olabilir.

Örnek:
Gül çiçektir ve hoş kokuludur.
Yasemin çiçektir ve hoş kokuludur.
Lavanta çiçektir ve hoş kokuludur.
Nergis çiçektir ve hoş kokuludur.
O hâlde bütün çiçekler hoş kokuludur.
Şeklindeki bir akıl yürütmede sonuç önermesinin gözlemlenmemiş çiçekleri de kapsadığı görülür. Yani sonuç önermesi
öncüllerde verilen bilgiyi aşmaktadır. Bu nedenle öncüllerin doğru olduğu durumda sonuç doğru da olabilir yanlış da. Göz-
lemlenmemiş çiçeklerin tamamının hoş kokulu olabileceği gibi olmayabileceği de ihtimal dâhilindedir. Bu nedenle sonucun
doğruluğu zorunluluk değil olasılık içerir.

48 MEBİ KONU ÖZETLERİ MANTIK - AYT