Page 59 - Konu Özetleri AYT Mantık

BİLGİ AKTARMA VE DİL - ANLAMA VE TANIMLAMA

DİKKAT

Olgu bilimsel incelemeye elverişli, deney konusu yapılabilecek şeydir.

Örnek:
İki kişi arasında zebranın tüylerinin rengi ile ilgili ortaya atılan iki farklı iddia;
Zebranın tüyleri siyah beyaz renklidir.
Zebranın tüyleri kahverengidir.
şeklinde olursa bu tartışma bir zebranın gözlemlenmesi yoluyla sonlandırılabilir.

b. Sözel Tartışma
• Sözcüklerin çok anlamlı olmalarından kaynaklanan tartışmalardır.
• Tartışmanın sebebi, anlamı üzerinde uzlaşılmamış bir sözcük, bir ifadedir.
• Sözel tartışmalar, tartışmaya sebep olan sözcüklerin ne anlamda kullanıldığının açıkça belirtilmesi yoluyla sona ere-
bilir.
• Tartışmanın mantık ilke ve kurallarına uygun yapılması uzlaşı sağlanmasında etkili olur.
• Ancak her zaman uzlaşı sağlanamayabilir.

Örnek:
Meltem çok ince bir insandır.
Meltemin ince olduğunu düşünen biri ile ince olmadığını düşünen birinin yaşadığı tartışma sözel tartışmaya örnektir. Mel-
tem zayıf yapılı ve insanları kolay kıran ya da anlayışsız biriyse burada çok anlamlı “ince” sözcüğünün anlamının açık
olmaması tartışmaya neden olur. İddiayı savunan fiziksel görünümü kastediyorken iddiaya karşı çıkan davranış biçimini
kastediyor olabilir ve bu uzlaşmazlığa neden olur. İnce ile ne kastedildiği açıklanırsa tartışma sonlanabilir. Ancak “ince”nin
fiziksel görünümü kastettiği konusunda anlaşıldığında da kavramın sınırları tam olarak belli olmayacağından tartışma
sonlandırılamayabilir de.

DİKKAT
Sözel tartışmaların sonlandırılması olgusal tartışmaya göre daha zordur.

ANLAMA VE TANIMLAMA
ANLAMA
• Anlama, deyimlerin, anlamı olan sözcüklerin anlamlarının bilinmesidir. Anlamanın gerçekleşmesi için bir sözcüğün
anlamının bilinmesi gerekir.
• Semantik (anlam bilim) bir sözcüğün, sözcüğü kullanan tarafından bir varlığa uygulanıp uygulanmayacağının bilinmesi
ile ilgilidir.
• Sentaks (söz dizimi) bakımından bir ifadenin anlamlı olması, söz diziminin düzgün olmasına bağlıdır.
• Pragmatik açıdan anlamlı ifadeler, kişinin o ifadeyi anlayabilmesine bağlıdır.
Örnek:

Akılsız insanlar çok düşüncelidir.
Cümle söz dizimi bakımından düzgün olmasına rağmen bir anlam ifade etmez. Çünkü düşünmek eylemi akıllı olmanın
bir getirisidir. “akılsız” ve “düşünceli” olmak bir arada tutarsız olduğundan birlikte kullanılmamalıdır. Böyle bir cümle için
anlama gerçekleşmez.

DİKKAT

• Önermelerin ya da sözcüklerin belirsiz olması anlamayı zorlaştırır.
• Sözcüklerin ya da cümlelerin sınırlarının belirsizliği anlama ile ters orantılıdır.
• Belirsizlik azalırsa anlama artar.

MANTIK - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 59