Page 58 - Konu Özetleri AYT Mantık

BİLGİ AKTARMA VE DİL - ANLAMA VE TANIMLAMA

b. Pragmatik Belirsizlik
Bir terimin pragmatik bakımdan belirsiz olması; bu terimi içine alan bazı cümlelerin bazı kullananlarca belli bir doğruluk
değeri almasına karşılık, başka bazı kullananlarca herhangi bir doğruluk değeri almamasıdır.

Örnek:
İnsanlar olaylar ve durumlar karşısında rasyonel davranış sergiler.
Bu cümleyi kuran kişi için herhangi bir belirsizlik söz konusu değildir, düşünme yetisine sahip insanın akılcı davranacağını
belirtmiştir. Ancak alıcı, dinleyici rasyonel kavramının ne anlama geldiğini bilmiyorsa yani bu kavram onun için belirsizse
iletişimde ve bilgi aktarımında sorun yaşanacak, alıcı mesajı anlamayacaktır.
Doktorları, laparoskopik cerrahi ameliyat olabileceğini söyledi.
Laparoskopi sözcüğü doktorlar için herhangi bir belirsizlik içermezken, anlamı belliyken bu cümleyi duyan herkes için an-
lamlı olmayabilir, bu durum da bilginin aktarılmasında soruna neden olur.

Belirsizliğin Dereceleri
• Bilginin aktarılmasını aksatan etkenlerden biri olan belirsizlik sözcüklerin özelliklerine, kullanım alanlarına, kullanana,
ait olduğu dil alanına göre farklı derecelerde olur.
• Soyut kavramlar somut kavramlara göre daha belirsizdir.

• Nitelik ile ilgili ifadeler, nicelik ile ilgili ifadelere kıyasla daha sık belirsizleşir.
• Günlük dil, bilim diline kıyasla daha fazla belirsizlik içerir.
• Bilim dillerinde de belirsizlik dereceleri farklılaşır.
• Sosyoloji gibi sosyal bilimlerin dili fizik gibi doğa bilimlerine göre daha belirsizdir. Doğa bilimleri ise mantık ve matema-
tik gibi formel bilimlerin dillerine göre daha fazla belirsizlik içerir.
BELİRSİZLİK DAHA FAZLA BELİRSİZLİK DAHA AZ

Sosyal Doğa Formal
Bilimler Bilimleri Bilimler

Dildeki Anlam Belirsizliğinin Sakıncaları
Günlük dildeki belirsizlikler insanlar arası iletişimde yanlış anlaşılmalara, anlaşmazlıklara, iletişim kopukluklarına vb. neden
olabilir. Bu durumlar da tartışmaların yaşanmasına yol açar.
Bilimsel dilde belirsizlik olması bilimsel gelişmelere ve bilimsel bilgilerin artmasına engel olabilir. Bu nedenle bilimlerde
muğlak olmayan kesin bir dil kullanılmalıdır.
Dildeki anlam belirsizlikleri de bilimsel ölçütler kullanılarak ortadan kaldırılabilir.

3. OLGUSAL VE SÖZEL TARTIŞMALAR
• Tartışma bir konuyla ilgili ileri sürülen karşıt görüşlerin karşılıklı savunulmasıdır.
• Tartışmanın tarafları kendi görüşlerinin doğruluğuna karşı tarafı ikna etmeye, karşı tarafının görüşlerinin hatalı olduğu-
nu ispat etmeye çalışır. Bunu yaparken de argümanlar kullanabilir.
• Tartışma sözel ve olgusal tartışma olmak üzere iki türlü olabilir.
a. Olgusal Tartışma
• Tartışmanın çok anlamlı bir sözcüğe bağlı olmadığı, sözcüklerle ilgili bir belirsizlikten ortaya çıkmayan, taraflardan
birinin olgularla ilgili yanlış bir görüşe sahip olmasından kaynaklanan tartışmadır.

58 MEBİ KONU ÖZETLERİ MANTIK - AYT