Page 12 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

SOSYOLOJİK DÜŞÜNMENİN BİREYE VE TOPLUMA KATKISI
SOSYOLOJİNİN DİĞER SOSYAL BİLİM DALLARIYLA İLİŞKİSİ

C. Coğrafya: Sosyoloji; toplumların üzerinde yaşadığı bölgenin ve bölge özelliklerinin toplumsal hayata etkisini anlayabil-
mek için coğrafyanın verilerinden yararlanır.
D. Hukuk: Resmî kural ve yasalar, toplumsal ilişkileri biçimlendirdiği için sosyoloji hukuk biliminin toplum üzerindeki etki-
sinden yararlanır.
E. Antropoloji: Sosyoloji, insanlığın ve toplumların tarihsel gelişim sürecinde geçtiği aşamaları ve geliştirdiği kültürel ya-
pıları anlamada antropolojiden (insan bilimi) yararlanır.
F. Siyaset Bilimi: Devletin, hükûmetin, yönetim biçimlerinin yapısı ve işleyişi; toplumsal ilişkilerin, kurumların, kuruluşların
yapısını ve işleyişini biçimlendirdiği için sosyoloji, siyaset biliminin verilerinden yararlanır.
G. Ekonomi: Bir mal üretilirken, paylaşılırken ve tüketilirken bireylerin ve sosyal grupların birbirleriyle ilişkilerini inceleyen
ekonomi bilimi toplumsal gerçekliği açıklamada sosyolojiye önemli katkılar sağlar.
H. İletişim Bilimleri: Bilişim ve medya teknolojilerinin önem kazandığı günümüzde iletişimin toplumsal anlamı, topluma
etkileri, toplum-iletişim ilişkisi, toplumsal iletişimin tarihsel süreç içindeki gelişimi gibi konuları açıklamada sosyoloji iletişim
biliminden yararlanılır.
TOPLUMSAL OLAY - TOPLUMSAL OLGU
Sosyoloji hem somut toplumsal durumları inceleyen hem de onlarla ilgili soyutlama yapan bir bilimdir. Sosyolojinin bu
özelliği, toplumsal olay ve toplumsal olgu kavramlarında açığa çıkmaktadır.

Toplumsal Olay

DİKKAT
Belli bir zaman ve mekânda gerçekleşen, en az iki kişiyi ilgilendiren somut değişim ya da oluşumlara toplumsal olay
denir. Toplumsal olayların sebep ve sonuçları bulunur ayrıca bir defaya özgü ve tekildir.

Örneğin Kurtuluş Savaşı, 2022 yılında Türkiye’de gerçekleşen üniversite sınavı birer toplumsal olaydır.

Toplumsal Olgu

DİKKAT

Aynı türden toplumsal olayların sürekliliğinden türetilen soyut bir kavramdır. Toplumsal olgunun belirli bir yeri ve zamanı
yoktur. Toplumsal olgu, benzer olayların sebep ve sonuçlarının tümünü içerir ve genelleştirilebilir hükümlerle ilgilidir.

Örneğin sınav, savaş birer toplumsal olgudur.

Evlilik üzerinden hem toplumsal olay hem de toplumsal olgu şu şekilde açıklanabilir: Ayşe ve Ali’nin evliliği bir toplumsal
olaydır. Çünkü en az iki kişiyi ilgilendirir ayrıca yeri ve zamanı belli somut bir durumdur. Ama iki kişinin evliliği değil de “Ev-
lilik, Türk toplumunda önemli bir yere sahiptir.” dediğimizde aynı türden toplumsal olayların bir genellemesi yapılmış olur.
Belli bir zaman ve yer bilgisi bulunmaz. Bu durumda toplumsal bir olgudan bahsedilmiş olur.

İNDİRGEMECİ YAKLAŞIMLAR VE BÜTÜNSEL YAKLAŞIMLAR
Sosyolojide olay ve olgular indirgemeci ve bütünsel olmak üzere iki tür yaklaşım temelinde analiz edilir. Toplumsal olay ve
olguları siyasi, ekonomik, dinî, hukuki ve ahlaki boyutlarından sadece birine indirgeyerek inceleyen yaklaşıma indirgemeci
yaklaşım denir.
Bütünsel yaklaşım ise toplumsal olay ve olguları siyasi, ekonomik, dinî, hukuki ve ahlaki boyutlarının tümünü içerecek
şekilde ve bu tüm boyutların birbirleriyle etkileşimini dikkate alarak analiz eder. Bütünsel yaklaşım, toplumu analiz etmede
geniş bir perspektif sunduğu için sosyologlar tarafından daha fazla tercih edilir.

12 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT