Page 15 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

TOPLUM VE TOPLUMU OLUŞTURAN ÖGELER

TOPLUMSAL GRUPLARIN ÇEŞİTLERİ
İlişki Biçimine Göre
• Birincil Gruplar: Birincil grup üyeleri arasında yakınlık ve yüz yüze etkileşim vardır. Üyeler arasında yoğun bir ilişki ve
duygusal bağ söz konusudur. Bireyler birbirleri hakkında geniş bir bilgiye sahiptir. Üyelerin grupla özdeşleşmesi güçlüdür.
Genellikle uzun süreli gruplardır. Aile ve arkadaşlık grupları birincil gruplardır.
• İkincil Gruplar: İkincil grup ilişkileri kişisel değildir. Etkileşimleri genellikle belli bir konu üzerindedir. Üyeler birbirlerini
bütün yönleriyle tanımazlar ve üyelerin grupla özdeşleşmesi zayıftır. Genellikle kısa süreli olan gruplardır. Bir fabrikada,
devlet kuruluşunda çalışanlar daha çok ikincil gruba örnek sayılır.

Kuruluş Biçimine Göre
• İnformel (Resmî Olmayan) Gruplar: İnformel gruplarda grup üyeleri temelde ahlak, örf, âdet, geleneklere göre kendile-
rine yön çizer ve davranırlar. Köyde yaşayanlar informel gruplardandır.
• Formel (Resmî) Gruplar: Formel gruplarda kanunlar, tüzükler, yönetmelikler, yönergeler ve sözleşmeler ilişkileri düzen-
ler. Banka çalışanları bu gruba örnek olarak verilebilir.

Büyüklüğüne Göre
• Büyük Gruplar: Büyük gruplar; üye sayısı fazla olan, kuralların ve iş bölümünün daha yoğun olduğu gruplardır. Şehirde
yaşayanlar, milletler bu gruplara örnektir.
• Küçük Gruplar: Küçük gruplar; üye sayısı az olan, yüz yüze ilişkilerin gerçekleştiği, iş bölümünün çeşitlenmediği grup-
lardır. Arkadaşlık grupları küçük gruplara örnektir.

Dayanışma Türüne Göre
• Cemaat (Topluluk): Cemaat kavramıyla modern endüstri toplumları öncesinde görülen, kişisel ve samimi ilişkilere da-
yanan yapılar ifade edilir. Topluluklar genellikle coğrafi anlamda yakın ve bağlantılı yaşarlar. Benzer özelliklere sahip
bireylerden oluşurlar. Köy ve mahalle grupları cemaat türü gruplara örnek verilebilir.
• Cemiyet (Toplum): Cemiyet kavramıyla modern endüstriyel toplumlardaki resmî, geçici, rasyonelliğe sahip yapılar
ifade edilir. Cemiyet, daha çok kent gruplarını yansıtır ve geniş bir coğrafi alana yayılmıştır. Genellikle farklı köken,
sosyal sınıf ve kültürel çeşitlilik barındırır.

Süresine Göre
• Uzun Süreli Gruplar: Varlığı, kendini oluşturan üyelerinin varlığından daha uzun süren gruplardır. Hastaneler ve uzun
ömürlü firmalar buna örnektir.
• Kısa Süreli Gruplar: Oldukça kısa süreli ve geçici olan gruplardır. Bir kampanya için bir araya gelen insanlar tarafından
oluşturulan ve görev tamamlandığında dağılan gruplar buna örnektir.

Katılım Biçimine Göre
• İsteğe Bağlı Gruplar: İsteğe bağlı gruplar bireyin kendi iradesi ile katıldığı gruplardır. Bir spor kulübüne ya da bir kursa
katılım bu türden bir katılımdır.

• İstek Dışı Gruplar: İstek dışı gruplar bireyin seçim hakkı olmaksızın üyesi olduğu gruplardır. Cinsiyet, dil ve etnik gruplar
buna örnek verilebilir.

SOSYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 15