Page 78 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

EĞİTİM KURUMU - EĞİTİM KURUMUNUN ÖNEMİ VE İŞLEVLERİ

Toplumsal ve Siyasal Uyum: Eğitim; bireylerin tutum, düşünce ve alışkanlıklarını toplumla uyumlu hâle getirir. Aynı
zamanda gelecek nesilleri vatandaşlık rollerine hazırlamaya yardımcı olur. Millî değerlerin aktarımında da eğitim önemli
bir işleve sahiptir. Örneğin bayrağa ve millî marşa saygı duymanın ve vatanseverliğin önemi, eğitimin her düzeyinde öğ-
rencilere aktarılır.
Toplumsal Hareketlilik: İyi eğitim almış bireylerin, toplumda daha yüksek statülere yükselme potansiyelleri dikey toplum-
sal hareketliliğe sebep olur.
Toplumsal Gelişim: Eğitim, bir bütün olarak toplum ve bireyin temel yetkinliklerini artırarak toplumsal gelişmeyi sağlar.
Toplumsal Bütünleşme: Eğitim, toplumdaki bireyleri birleştirerek dayanışma duygusunun oluşmasına katkı sağlar. Birey-
lerin ve grupların birbirleriyle iş birliği yapmasına ve toplumsal hayat için ortak bir zemin bulmasına yardımcı olur.

EĞİTİM KURUMUNUN SOSYALLEŞME SÜRECİNE ETKİLERİ
Bireylerin toplumun bir üyesi olmayı öğrenmeleri iki kaynaktan ilerler.
1. Resmî (Formel) Eğitim: Resmî nitelik taşıyan okullar, özel kurslar, hizmet içi kurslar, halk eğitim kursları vb. kurumlarda
verilen eğitimdir. Bu tür eğitim kurumlarının resmî nitelik taşımasının nedeni bir planı ve süresinin olması, olumlu davra-
nışların ortaya çıkmasını amaçlaması, çerçevesi çizilmiş bir programa sahip olmasıdır. Örneğin okullardaki tüm öğretme
ve öğrenme faaliyetleri, ülkenin eğitim politikası temelinde hazırlanmış öğretim programları aracılığıyla gerçekleştirilir. Bu
öğretim programlarının amacı öğrencilerin toplumun beklentileri yönünde tutum, davranış ve beceri kazanmış üyeler ola-
rak sosyalleşmelerini sağlamaktır. Formel eğitim örgün ve yaygın eğitim olmak üzere ikiye ayrılır.
a) Örgün Eğitim: Millî eğitimin temel amaçlarını taşıyan ve yaş sınırı olan anaokulu, ilköğretim, ortaöğretim kademeleri ile
yaş sınırı olmayan yükseköğretimi kapsayan eğitimdir.

b) Yaygın Eğitim: Bireysel amaçlara hizmet eden ve yaş sınırı olmayan özel kurslar, meslek edindirme merkezleri gibi
kuruluşlarda verilen eğitimdir.

2. Resmî Olmayan (İnformel) Eğitim: Öğrenme; aile, arkadaş grupları, kitle iletişim araçları gibi kaynaklar yoluyla gerçek-
leşir. Ancak bu kaynaklar belirli bir plana ve çerçeveye sahip değildir. Bu kaynaklardan öğrenme, olumlu ya da olumsuz
davranışların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Resmî olmayan eğitimin belirli bir süresi yoktur. Hayatın her aşamasında
kesintisiz devam eder. Örneğin çocuklar okula başladıklarında formel eğitime geçiş yapsalar da informel eğitim süreci
devam eder.
Hem resmî hem resmî olmayan öğrenme araçları bireylerin bilgi, beceri ve kimlik kazanmasını; içinde yaşadıkları toplu-
mun kültürel değer, norm ve davranış kalıplarını öğrenmesini sağlar. Okullar, sosyalleşmenin en önemli kısmını oluşturur.
Çünkü çocukluktan yetişkinliğe kadar okul, bireylerin en fazla zaman geçirdikleri ortamdır. Bireylerin nitelik, potansiyel ve
yetenekleri büyük oranda okulda keşfedilir. Okullar; bireylere toplumsal, duygusal ve akademik beceriler kazandırır. Örne-
ğin dinlemek, grup çalışmalarını iş birliği içinde yapabilmek gibi toplumsal beceriler; duyguları anlama, ifade edebilme gibi
duygusal beceriler; bilgiyi kavrama, analiz etme gibi akademik beceriler okul sayesinde kazanılır. Okullarda sıraya girmek,
ödev yapmak, sınavlara katılmak gibi rutin görev ve sorumluluklar öğrencilerin yetişkin olduklarında bazı bürokratik durum-
lara uyum sağlamaları içindir. Bu yanıyla eğitim kurumları, sosyalleştirmenin önemli bir aracıdır.

ATATÜRK’ÜN EĞİTİM ANLAYIŞI
Mustafa Kemal Atatürk, kurduğu Türkiye Cumhuriyeti’nin devamlılığı için eğitim sisteminin düzenlenmesi gerektiğini vurgu-
lamıştır. Cumhuriyetin ancak cumhuriyete özgü değerleri benimseyen, o değerleri koruyan ve geliştiren bireylerle varlığını
sürdürebileceğini belirtmiştir. Bu açıdan eğitimin her şeyden önce bu bireyleri yetiştirmeyi amaçlamasının, çağdaş eğitimin
bir ülkeyi ileriye taşıyacak en önemli güç olduğunun ve eğitimin genel çerçevesinin bazı temel ilkeler üzerinde şekillenme-
sinin önemi üzerinde durmuştur.
78 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT