Page 77 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe
P. 77
FELSEFE
KONU
ÖZETİ ARİSTOTELES'İN VARLIK, BİLGİ VE DEĞER ANLAYIŞI
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT
Aristoteles, Platon’un öğrencisidir ancak felsefi görüşlerinde Platon’dan etkilenmekle birlikte her konuda aynı fikirde olduğu
söylenemez. Platon gibi bir sistem filozofu ve ilk felsefe tarihçisi olarak kabul edilir.
ARİSTOTELES’İN VARLIK ANLAYIŞI
• Aristoteles Platon’un duyusal dünyanın dışında konumlandırdığı idealar açıklamasını doğru bulmaz.
• Varlığın, içinde yaşadığımız dünyada bulunan nesneler olduğunu savunur.
• Varlıkların sürekli değişime uğrayan maddi yönleri ve değişmeden kalan özleri vardır. Bu bağlamda varlık madde ve
formdan oluşur.
DİKKAT
Öz: Bir varlığı neyse o şey yapan, değişmeden kalandır.
• Ona göre doğada maddesi olmayan bir form ya da formu olmayan bir madde bulunmaz. Bu durumun tek istisnası ise
saf form olarak maddesi olmayan form Tanrı’dır.
Aristoteles, varlığı ve varlıktaki değişimi dört neden öğretisi ile açıklar:
• Maddi Neden: Kendisinde değişmenin ortaya çıktığı malzemedir. Örneğin bir kitabın maddi nedeni, malzemesi kâ-
ğıttır.
• Formel Neden: Bir varlığı diğerlerinden ayıran şeklidir, biçimsel nedendir. Kitabın dikdörtgen şekli formel nedenidir.
• Fail Neden: Bir maddede meydana gelen değişime, maddenin şekil kazanmasına kaynaklık eden, hareket ettirici
nedendir. Kitabın yazarı fail nedendir.
• Ereksel Neden: Bir maddenin şekil kazanmasındaki amaç, ereksel nedendir. Kitabın bilgiyi aktarma amacıyla yazıl-
ması onun ereksel nedenidir.
DİKKAT
Aristoteles'in realizmin öncüsü sayılmasının nedeni, gerçek varlığın duyular dünyasında bulunan madde ve maddenin
özünde bulunan form ile açıklamasıdır.
ARİSTOTELES’İN BİLGİ ANLAYIŞI
• Aristoteles “Bütün insanlar doğal olarak bilmek isterler.” der.
• Aristoteles, bilinebilir şeylerin duyularla algılanabilen şekil almış maddeler olduğunu savunur.
• Bir bilginin ortaya çıkması için nesnenin algılanması ve bu algının akıl yoluyla işlenmesi gerekir.
• Bilgi doğru tümel önermelerle tikel önermeler arasında akıl yürütmeyle kurulur.
FELSEFE - TYT/AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 79
