Page 80 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

GÖRÜŞ ANALİZİ: KONFÜÇYÜS, SOKRATES, PLATON VE ARİSTOTELES

Metne İlişkin Kavramlar;
Erdem: Ahlaki bakımdan her zaman ve sürekli olarak iyi olma eğilimi. İyi ve doğru eylemlerde bulunmaya yatkın olma
durumu.
Bilgelik: Herkesin ulaşamadığı, derin, kapsamlı, bütünsel bilgi sahibi olma çabası. Evreni, varlığı, dünyayı anlama yolunda
olma.
İyilik: Başkalarına yardım etmek ve olumlu etkide bulunmak.
Kötülük: Başkalarına zarar vermek ve olumsuz etkide bulunmak.

Metnin çözümlenmesi:
Sokrates, yanlışı doğru göstermeye, olguları çarpıtmaya gücü yetecek ölçüde her şeyi bilebilecek bir insanın varlığını ka-
bul etmemiştir. Ona göre, insan bilgisi o kadar da büyük ve yetkin değildir. Hiç kimse her şeyi bildiğini iddia edemeyeceği
gibi, olguları çarpıtmaya da gücü yetmez. Hatta insan, neyi bilebildiğini iyi sorgular ise, hiçbir şeyi tam olarak bilemediğini
görecektir. Hiçbir şeyi tam olarak bilemeyen bir insan, ne başkalarını inandırmaya çalışabilir, ne de başkaları ona inanır.
O yüzden Sokrates, herkesi inandırmayı amaçlayan bilgiler iddia etmek yerine, insan bilgisinin hiç de yetkin olmadığını
göstermeye çabalamıştır. Her şeyi bilebildiğini iddia etmek bilgelikten uzak bir erdemsizlik, hiçbir şey bilmediğini kabul
etmek ise bir erdemdir.

3. METİN: PLATON - DEVLET
Plato’nun “Devlet” adlı eseri, Batı düşünce tarihindeki en önemli
ve etkili metinlerden biridir. MÖ 380 civarında yazılan bu eser,
adalet, ideal devlet yapısı ve yöneticilerin doğası gibi konuları
ele alır.

SORU: Metinden alıntılanan bölümle vurgulanmak istenen
düşünce nedir?
“Bir devletin ve tek bir bireyin kusursuz bir yapıya sahip olabil-
mesi için şu sapkınlaşmamış ama toplum tarafından işe yara-
maz olarak kabul edilen az sayıdaki filozofun bunu istesinler ya Platon
da istemesinler devlet yönetiminin içinde bulunmaları gerektiğini söylüyorum.”

Metne İlişkin Kavramlar
Aydınlanmış insan: Aklıyla hakikati anlamayı, varlıkların özlerini kavramayı öğrenmeye başlamış, bunun için eğitilmiş
kişi.
Aydınlanmamış insan: Varlıkların görünüşlerini gerçek sanan, eğitilmemiş kişi.
Eğitim: Platon’da, görünüşler dünyasındaki varlıkların görünüşlerinin ötesindeki hakikatlerini kavramak üzere aklını kul-
lanma gücüne erişme süreci.
Görünüşler dünyası: Nesnelerin ve kavramların özlerinin değil de sadece görüntülerinin yer aldığı varlık alanı.
İdealar dünyası: Görünen nesnelerin bir fikir ya da idea olarak özlerinin yer aldığı, duyularla görülmekten çok akılla dü-
şünülebilir, varlık alanı.
İyi ideası: Varlıkların özlerinin yer aldığı varlık alanındaki ideaların tepesinde yer alan ve geriye kalan her şeyin kendisin-
den pay alarak varlığa kavuştuğu en yetkin ve mutlak idea.
Hakikat: Bir şeyin aslı ve esası, mahiyeti. Platon’a göre nesnelerin değişen görüntülerinin ötesinde değişmeden kalan
özsel ideleri.

Metnin çözümlenmesi:
İyi ideasına ulaşmak için onun bilgisini ortaya çıkarmak; bunun içinse erdemli, adil ve doğru olmak gereklidir. Platon’a göre
ancak ve ancak filozoflar iyi ideasının bilgisine ulaşabilir. Filozofların erdemi bilgeliktir. Filozofların bilgece yönetimi insan-
ların mutlu olmasını sağlar. Eğitimsiz olan ve hakikatten habersiz olan kimseler, devleti yönetebilecek yeteneklere sahip
değillerdir. İdeaların bilgisine aklıyla filozoflar ulaşabilir. Platon insanların “iyi”, “güzel” ve “doğru” bir hayat yaşamaları için
ortaya çıkan devleti filozofların yönetmesi gerektiğini söyler.
82 MEBİ KONU ÖZETLERİ FELSEFE - TYT/AYT