Page 118 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR, SEL VE TAŞKIN, ÇIĞ, ORMAN YANGINLARI, SALGIN HASTALIKLAR

ÇIĞ
• Çığ genellikle bitki örtüsünün zayıf olduğu eğimli yamaçlarda tabakalar hâlinde birikmiş olan kar kütlesinin kayması
sonucu oluşur.
• Deprem, yol yapım çalışmaları, ani sıcaklık değişimi, taşıtların neden olduğu titreşimler vb. çeşitli etmenler çığ olayını
artırmaktadır.
• Çığ olayı; dünyada Kayalık Dağları, Alpler ve Himalayalar gibi yoğun kar yağışının olduğu dağlık ve engebeli alanlarda
yaygın olarak görülmektedir.
Türkiye’de Çığ
• Türkiye’nin iç kesimleri ve özellikle doğu bölgeleri, kış aylarını oldukça soğuk geçirmektedir ve bu bölgelere yağışlar
büyük oranda kar şeklinde düşmektedir.
• Bu bölgelerdeki yamaçlarda biriken kar örtüsü çok ciddi bir çığ riski oluşturmakta ve her yıl çok sayıda çığ olayı ger-
çekleşmektedir.

ORMAN YANGINI
• Ormanların; ekosistemin işleyişi, su rejiminin düzenlenmesi, iklime olan olumlu katkısı ve erozyonun önlenmesi gibi
çok önemli etkileri vardır.
• Genellikle tropikal ve orta kuşakta görülen (özellikle Akdeniz iklim kuşağı) bu yangınların sadece %1’i doğal neden-
lerden (yıldırım düşmesi, volkanik patlamalar, aşırı sıcaklar, kuraklık vb.) kaynaklanmaktadır. Orman yangınlarının
%99'u ise insanların bilinçsiz veya kasıtlı davranışları sonucu oluşmaktadır.
• Orman yangınları sonucunda büyük bir ekosistem yok olmakta, oksijen ve karbon döngüleri olumsuz yönde etkilen-
mekte, can ve mal kayıpları gerçekleşmektedir.
• Örneğin 1871’de ABD’nin Peshtigo şehrinde meydana gelen orman yangınında 1500 kişi yaşamını yitirmiştir.
Türkiye’de Orman Yangınları
• Dünya üzerinde orman yangınlarının büyük kısmı yaz mevsimi sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklim bölgelerinde ger-
çekleşmektedir.
• Dolayısıyla Türkiye’de Akdeniz iklim bölgelerinde doğal nedenli orman yangını riski fazladır. Ancak Türkiye’deki orman
yangınlarının yaklaşık %87’si insan eliyle çıkarılmaktadır.
• Orman yangınlarının büyük bir kısmı, yaz kuraklığının yaşandığı haziran-kasım ayları arasında özellikle Batı ve Gü-
neybatı Anadolu'da görülmektedir.
• Türkiye’de orman yangınlarının gerçekleştiği yerlerde sadece doğal bitki örtüsü değil, hayvan varlığının da önemli bir
kısmı yok olmaktadır.
• Ormanların tahrip olduğu alanlarda kütle hareketleri, sel ve çığ gibi afetlerin meydana gelme riski artmaktadır.
• Hava kirliliğinin artması ve iklim dengesindeki bozulmalar da orman yangınlarının olası etkilerindendir.
Orman yangınlarıyla etkin mücadelede;
 İnsanları bilinçlendirmek,
 Ormanlık alanlarda yollar açmak,
 Yangın söndürme gereçlerini artırmak,
 Yangın söndürme havuzları inşa etmek,
 Yanan alanları ağaçlandırmak gerekmektedir.

Türkiye'de iller bazında gerçekleşen çığ sayıları ve bu Türkiye'de iller bazında gerçekleşen orman yangınları ve bu
çığlarda yaşanan yaklaşık can kaybı (AFAD, 1900-2020) yangınlarda tahrip olan yaklaşık alan (AFAD, 1900-2020)

118 MEBİ KONU ÖZETLERİ COĞRAFYA - TYT