Page 119 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR, SEL VE TAŞKIN, ÇIĞ, ORMAN YANGINLARI, SALGIN HASTALIKLAR

SALGIN HASTALIKLAR
• Salgın hastalıklar çok yaygın görülen biyolojik afetlerin başında gelmektedir.
• 14. yüzyılda veba salgını sonucu Avrupa nüfusunun yaklaşık üçte biri (50 milyon civarı) hayatını kaybetmiştir. Özel-
likle nüfusun ve nüfus yoğunluğunun fazla olduğu Güneydoğu Asya ülkelerinde salgın hastalıklar nedeniyle yaşamını
yitiren insan sayısı daha fazla olabilmektedir.
• 2019 yılının Aralık ayında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan Covid-19 virüsü (korona) tüm dünyada etkili olmuştur.
• Covid-19 dünya genelinde ve Türkiye’de Ocak 2021 itibarı ile birçok insanın hayatını kaybetmesine neden olmuştur.
AFET YÖNETİMİ VE AFETLERDEN KORUNMA
• Dünyanın bütün ülkeleri afetlerden farklı düzeylerde etkilenmektedir ve her ülke afetlerle mücadele etmeye çalışmak-
tadır.
• Bilim ve teknolojide gelişmiş ülkeler, afetlerle mücadele konusunda daha ciddi çalışmalar yapmakta ve afetlerin neden
olduğu kayıpları her geçen yıl azaltmaktadır. Bazı ülkeler ise henüz afetlerle mücadele konusunda yeterli düzeye gel-
memiştir.
• Afetlerle mücadele iki aşamalı bir süreçtir. Bunların ilki afetlerden önce yapılması gereken zarar azaltma ve hazırlık
çalışmalarından oluşan risk yönetimidir. İkincisi ise afet anındaki müdahale ve afet sonrasındaki iyileştirmelerden
oluşan kriz yönetimidir. Bu süreçlerin planlanmasını, gerekli organizasyonların yapılmasını ve uygulanmasını içeren
çalışmaların bütünü afet yönetimi olarak adlandırılmaktadır.
• Japonya, geliştirdiği afet yönetim sistemiyle afetlerin yol açacağı olumsuzlukları azaltma konusunda dünyada güzel bir
örnek teşkil etmektedir.
• Türkiye’de afetlerle mücadelede görev yapan tüm kamu kurum ve kuruluşları birleştirilmiş ve 2009'da çıkarılan ilgili
yasa ile bu yetki, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına (AFAD) devredilmiştir.
Afetlerden Önce Yapılması Gerekenler
• Afetlerden korunmak ve olası kayıpları azaltmak için yapılması gereken çalışmaların bütününe risk yönetimi adı
verilmektedir.
• Bu aşamada öncelikli olarak afet riski taşıyan bölgeler tespit edilir. Risk bölgelerinde zararı azaltmak için afet türüne
göre fiziki çalışmalar ile bina, altyapı ve tesislerin güçlendirme çalışmaları yapılmalıdır.
• Diğer bir çalışma ise vatandaşların olası afetler konusunda eğitilmesidir.
• Afet öncesi risk yönetiminin ikinci aşamasını hazırlık oluşturur.
• Afetlerin zararlarını en aza indirmenin en önemli yolu, afeti önceden tespit edip bölgedeki kurum kuruluşlar ve vatan-
daşları en kısa zamanda afetten haberdar etmektir. Bunun için oluşturulmuş sistemlere afet erken uyarı sistemleri
adı verilmektedir.
• Hazırlık aşamasında yapılması gerekenlerden biri de afet bilgisi geldiğinde tahliye başta olmak üzere gerekli önlem-
lerin en kısa sürede alınmasıdır. Bunun için de tahliye, kurtarma ve acil yardım planlamalarının çok önceden yapılmış
olması; görevliler ve vatandaşların bu konuda eğitilmesi, bilinçlendirilmesi ve tatbikatların yapılması gerekmektedir.
Afet Anında ve Sonrasında Yapılması Gerekenler
• Afet anında ve sonrasında yapılması gereken çalışmalara kriz yönetimi adı verilir. Kriz yönetimi, müdahale ve iyileş-
tirme olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır.
• Kriz yönetiminin ilk aşamasını müdahale oluşturur. Müdahale aşamasının ilk bölümünde afet konusunda haber alma,
afet bölgesine en kısa zamanda ulaşma, arama ve kurtarma çalışmaları yer alır.
• Müdahale aşamasının ikinci bölümü; afetzedelere ilk yardımda bulunulması, afetzedelerin bölgeden tahliye edilmesi,
güvenli bölgelere nakledilmesi, acil olarak ilaç, barınma ve beslenme ihtiyaçlarının giderilmesini kapsar. Bu konuda
ulusal ve uluslararası birçok resmî kurum ile sivil toplum örgütü görev yapmaktadır.
• Müdahale aşamasının üçüncü bölümü afet sonrası başlayan yangın, bulaşıcı hastalıklar gibi ikincil afetlere müdahale
edilmesi; afetzedeler için çadır veya konteynerlerden geçici yerleşim alanları kurulması ve vatandaşlara afet bölgesi
ile ilgili doğru haberlerin ulaştırılmasını sağlayacak kriz merkezinin oluşturulması süreçlerini kapsar.
• Müdahale aşamasının son bölümü, afet sonucunda ortaya çıkan zararın tespit edilmesi çalışmalarıdır.
• İyileştirme aşamasının birinci bölümünde; afet bölgesinde ortaya çıkan enkazın güvenli bir şekilde kaldırılması, afette
hasar görmüş binaların tamiri ve güçlendirilmesi ile konutları tamamen yıkılmış afetzedeler için kalıcı konutların inşası
çalışmaları yer alır.
• İyileştirme aşamasının son bölümünde bölgede ekonomik etkinliklerin eski hâline dönebilmesi ve afetzedelerin geçi-
mini sağlayabilmesi için ekonomik iyileştirme programları uygulanır.

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 119