Page 117 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

COĞRAFYA

KONU ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR, SEL VE TAŞKIN, ÇIĞ, ORMAN YANGINLARI,
ÖZETİ SALGIN HASTALIKLAR
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR, SEL VE TAŞKIN, ÇIĞ, ORMAN YANGINLARI, SALGIN HASTALIKLAR

ŞİDDETLİ RÜZGÂRLAR
• Fırtına, tropikal siklon ve hortum gibi yıkıcı rüzgârlar dünya üzerinde en fazla gerçekleşen ikinci afet türüdür.
• Geniş alanları etkileyen tropikal siklonlar 5° ila 20° enlemleri arasındaki tropikal bölgede meydana gelir ve bu rüzgârlar
okyanuslardan bölgedeki karalara doğru çok sert eser.
• Orta Amerika, ABD’nin güneyi, Güneydoğu Asya, Avustralya’nın kuzeyi ile Afrika’nın doğu kıyıları; tropikal siklonların
en fazla yaşandığı bölgelerdir.
• ABD, Hindistan, Bangladeş, Filipinler tropikal siklonlardan en fazla etkilenen ülkelerin başında gelir.
• Orta kuşakta görülen şiddetli rüzgârlar (cephesel fırtınalar, oraj, hortum vb.), coğrafi konum özelliklerinden dolayı Tür-
kiye'de de etkili olmaktadır.
• Bunların dışında yerel rüzgârlar (lodos, poyraz, fön vb.), çeşitli zamanlarda ve farklı bölgelerimizde kuvvetli fırtınalara
dönüşebilmektedir.
• Bu rüzgârlar can ve mal kaybına neden olabilmektedir. Ayrıca yerel rüzgârlar orman yangınları, sel, heyelan ve çığ gibi
afetlerin oluşmasında veya daha büyük boyutlara ulaşmasında etkili olabilmektedir.
Şiddetli Rüzgârların Başlıca Etkileri
 Binaların zarar görmesi veya yıkılması
 Yaralanmaların ve can kayıplarının yaşanması
 Ulaşım yollarının ve iletişim hatlarının zarar görmesi
 Şiddetli yağışlara, su baskınlarına ve kütle hareketlerine neden olması
 Sanayi tesislerinin, turizm işletmelerinin ve ticari işletmelerin zarar görmesiyle ekonomik kayıpların yaşanması
SEL VE TAŞKIN
• Seller ve taşkınlar dünyada sıklıkla yaşanan, çok sayıda can kaybına ve çok fazla ekonomik zarara neden olan afet-
lerdendir. Yağış miktarlarının yüksek olduğu Ekvatoral, muson, savan ve ılıman okyanusal iklim bölgelerinde daha çok
gerçekleşir.
• Batı ve Orta Avrupa ile Muson Asyası sel ve taşkın olayının en çok yaşandığı bölgelerin başında gelir. Ekvatoral iklimin
yaşandığı Brezilya ve Endonezya seller ve taşkınların sık yaşandığı yerlerdendir.
Türkiye’de Sel ve Taşkın
• Türkiye’de ilkbaharda ve yaz başında yağışlar artmakta, karlar erimekte ve bu nedenle sel ve taşkın olayları artmakta-
dır. Kırsal kesimde baraj yapımı ve dere ıslah çalışmaları seller ve taşkınları azaltmaktadır. Buna karşın nüfusu artan
kentlerdeki plansız yerleşme, akarsu yataklarındaki yapılaşma, ormanların tahrip edilmesi gibi nedenlerle seller ve
taşkınların etkisi giderek artmaktadır.
Sellerin ve Taşkınların Başlıca Etkileri
 Altyapının zarar görmesi
 Yaralanmaların ve can kayıplarının yaşanması
 Ulaşım yollarının zarar görmesi ve ulaşımın aksaması
 Kirli sular nedeniyle salgın hastalıkların ortaya çıkması ve yayılması
 Yerleşim birimleri, tarım alanları ve sanayi tesislerinin su altında kalmasıyla ekonomik zararların oluşması

Dünyada tropikal siklonların etkili olduğu yerler Dünyadaki sel ve taşkınların risk durumu

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 117