Page 115 - Konu Özetleri TYT Coğrafya

DEPREM, TSUNAMİ VE VOLKANİK FAALİYETLER, KÜTLE HAREKETLERİ, EROZYON

TSUNAMİ
• Tsunamiler; deniz altında gerçekleşen büyük depremler, volkanik patla-
malar veya heyelanlar nedeniyle meydana gelmektedir. Yıl Oluşum Can Kaybı
• Büyük Okyanus ve Hint Okyanusu kıyıları, tsunaminin en çok yaşandığı Yeri (Kişi)
kıyılardır. 1923 Japonya 2.114
• Endonezya ve Japon adaları, tsunamiden çok fazla etkilenen ve tsunami
riskinin yüksek olduğu yerlerin başında gelmektedir. 1927 Japonya 1.100
• Okyanus ve denizlerde oluşan tsunami dalgaları, etkilediği yerlerde bü-
yük zararlar meydana getirmektedir. 1933 Japonya 3.000
• Bu zararların düzeyi; tsunamiye neden olan etkenin büyüklüğü, oluşan
dalgaların boyu ve yüksekliği, tsunaminin başlangıç noktasının kıyıya 1952 Rusya 2.300
uzaklığı, kıyı bölgelerinin yer şekilleri gibi faktörlere bağlıdır.
Tsunamilerin Başlıca Etkileri 1979 Endonezya 539
 Bölgeden göçlerin yaşanması 2004 Endonezya 296.791
 Binaların yıkılması, kullanılamaz hâle gelmesi
 Yaralanmaların ve can kayıplarının yaşanması 2011 Japonya 19.759
 Liman, iskele ve altyapı tesislerinin zarar görmesi
 Kıyı bölgelerinin ve yükseltisi az olan adaların deniz suyu altında kal- Son yüzyılda en çok can
ması kaybı yaşanan tsunamiler
 Tarım alanlarının, ticari işletmelerin, turistik tesislerin ve sanayi tesis-
lerinin zarar görmesiyle büyük ekonomik kayıplar yaşanması
• Yapılan çalışmalar, Türkiye'de son 3000 yıllık süreçte 90’dan fazla tsunami meydana geldiğini göstermektedir. Buna
bağlı olarak başta Marmara olmak üzere ülkemizi çevreleyen bütün denizlerde yaşanabilecek şiddetli bir depremin 3-6
metre yüksekliğinde dalgalar oluşturacağı tahmin edilmektedir.
VOLKANİK PÜSKÜRME
• Yeryüzünde 550 civarında aktif volkan olduğu ve bunlardan 50 ila 65 tanesinin yılda en az bir kere püskürdüğü bilin-
mektedir. Bu aktif volkanların %60’a yakını, ateş çemberi olarak adlandırılan, Büyük Okyanus kıyıları boyunca uzanan
fay kuşağı üzerinde yer alırken %20’si Akdeniz çevresindedir.
• Başta İzlanda olmak üzere Atlas Okyanusu ortasındaki fay üzerinde yer alan adalarda ve Doğu Afrika Grabeni üzerin-
de de aktif volkanlar bulunmaktadır. Volkanik püskürmelerden en çok zarar gören yerlerin başında Endonezya, Filipin
ve Japon adaları ile İtalya gelmektedir.
Volkanik Püskürmelerin Başlıca Etkileri
 Bölgeden göçlerin yaşanması
 Bitki örtüsünün ve canlı hayatının yok olması
 Yollarının zarar görmesi ve ulaşımın aksaması
 Yaralanmaların ve can kayıplarının yaşanması
 Yerleşim birimlerinin ve tarım alanlarının lav ve tüf altında kalarak yok olması
 Fabrikaların ve ticari işletmelerin zarar görmesiyle ekonomik zararların oluşması
 Deprem, tsunami, kütle hareketleri, çığ, buzul erimeleri gibi başka afetleri başlatması
• Aktif volkanın bulunmadığı Türkiye'de kayıtlara geçen en son volkanik faaliyet (1441 ve 1443 yılları) Nemrut Volka-
nı'na aittir. Ağrı Dağı, Tendürek Dağı, Erciyes Dağı ve Hasan Dağı volkanlarının da tarihî çağlarda faaliyetlerini sür-
dürdüğüne dair bulgular mevcuttur.

Dünyada aktif volkanların dağılışı Türkiye ve Türkiye'nin yakın çevresinde bulunan
volkanlar

COĞRAFYA - TYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 115