Page 148 - Konu Özetleri TYT Fizik

DALGALARDA TEMEL KAVRAMLAR VE ÖZELLİKLERİ

DALGALARDA HIZ
Dalgalar ortamda enerji taşırken bir periyottuk sürede dalga boyu kadar ilerler.
V
Dalganın birim zamanda aldığı yola dalganın hızı denir. Dalga hızı v sembolü
Kaynak ile gösterilir. SI birim sisteminde birimi m/s'dir. Dalganın hızını yalnızca dalga-
nın yayıldığı ortamın esnekliği ve yoğunluğu belirler, ortam değişmediği sürece
λ dalga hızı değişmez. Dalga hızını hesaplamak için dalganın bir periyotluk süre-
de aldığı yol λ'dır, bu yolu dalga bir periyotluk (T) sürede aldığından aşağıdaki
1 periyotluk sürede dalga görünümü
bağıntılara ulaşılır.
x = v • t bağıntısından,
λ = v • T bağıntısı elde edilir.
1
T = olduğundan,
f
1
λ=
v ⋅ ve v = λ • f elde edilir.
f
KRİTİK BİLGİ

Bir dalganın yayılma hızını sadece yayıldığı ortamın özel-
likleri belirler, dalganın yayılma hızı dalga kaynağının ça-
lışma frekansına, genliğine, periyoduna bağlı değildir.

UZANIM / GENLİK

Uzanım (m)
A

Genlik
0 Dalganın herhangi bir anda titreşim doğrultusu üzerindeki bulunduğu
Zaman (s) konumuna uzanım (x) denir. Dalgaların titreşim doğrultusundaki mak-
Genlik
simum uzanımının büyüklüğüne de dalganın genliği denir. Genlik dal-
-A ganın taşıdığı enerjinin ölçütüdür. Genlik A harfi ile gösterilir, SI birim
sisteminde birimi metredir.

A
-A

Aynı ortamda her iki dalga hareketi, genlik büyüklüğüyle orantılı bir enerji taşır. Su dalgalarının kayıkları batırması, kıyılara
zarar vermesi, böbrek taşlarının yüksek frekanslı ses dalgaları ile kırılması dalgaların bir enerjisi olduğunu gösterir.

DALGALARIN TAŞIDIĞI ENERJİYE VE TİTREŞİM DOĞRULTUSUNA GÖRE SINIFLANDIRILMASI

TAŞIDIKLARI ENERJİYE Mekanik Dalgalar (Yay, Su, Ses, Deprem)
GÖRE Elektromanyetik Dalgalar
DALGALAR
TİTREŞİM Enine Dalgalar (Yay, Deprem, Elektromanyetik)
DOĞRULTUSUNA GÖRE Boyuna Dalgalar (Yay, Deprem, Ses)

148 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT