Page 144 - Konu Özetleri TYT Fizik

FİZİK

KONU BASINÇ VE KALDIRMA KUVVETİ
ÖZETİ
TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT TYT-AYT

KALDIRMA KUVVETİ

HATIRLAYALIM
Bir kap içinde bulunan sıvı ağırlığı nedeniyle kap yüzeylerine uyguladığı dik kuvvete basınç kuvveti denir.
Bu kuvvet;
F = h • d • g • S
bağıntısı ile belirlenir.
h: Yüzeyin geometrik orta noktasının sıvı yüzeyine uzaklığı
d: sıvının yoğunluğu
g: yerçekim ivmesi
S: İncelenen yüzeyin alan büyüklüğü

Sıvı içine bırakılan bir cisme sıvı tarafından cismin yüzeylerine şekildeki gibi ortala-
h üst 3 ma basınç kuvvetleri etki eder. Sıvı tarafından cisme uygulanan bu dört kuvvetin
h alt bileşkesi de cisme etki eden kaldırma kuvvetini verir.
Cisim üzerindeki F¶ ve F¶ kuvvetleri, zıt yönlü ve birbirine eşit büyüklükte olduğun-
1
2 1 2
dan bileşkesi sıfır olur.
4 sıvı
Cismin üst ve alt yüzeylerine etki eden sıvı basınç kuvvetleri de
F = h • d • g • S bağıntısına göre h > h olduğu için F¶ kuvvetinin büyüklüğü, F¶ kuvvetinin büyüklüğünden fazla olur.
alt üst 4 3
Bu iki kuvvetin bileşkesi de F – F büyüklüğünde olup yukarı yönlü bir kuvvettir.
4 3
İşte bu kuvvete sıvı tarafından cisme uygulanan kaldırma kuvveti denir.

Kaldırma kuvveti,
V : Cismin sıvı içindeki hacmi
b
F = V • d • g d : Sıvının özkütlesi
k b s s
g : Yer çekim ivmesi
bağıntısıyla bulunur.
Kaldırma kuvvetinin büyüklüğü, cismin sıvı içindeki hacmi, sıvının özkütlesi ve yer çekimi ivmesiyle doğru orantılıdır.

Arşimet Prensibi
Sıvıya bırakılan bir cisme etki eden kaldırma kuvveti bu cisim tarafından yeri değiştirilen sıvının ağırlığıyla aynı büyüklük-
tedir.

F K
Taşma seviyesine kadar sıvı dolu kaba bir top bırakıldığında sıvıda şekildeki gibi
dengede kalsın. Topun sıvı içindeki hacmi V olup kaptan dışarıya yine V hacmin-
b b
V b de sıvı taşırır.
Sıvının topa uyguladığı kaldırma kuvveti, taşan sıvının ağırlığına eşittir.

d s V b

144 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT