Page 140 - Konu Özetleri TYT Fizik

GAZ BASINCI, ATMOSFER BASINCI VE BASINÇ ÖLÇEN ALETLER

MANOMETRE
a) Kapalı uçlu manometreler:

kapak
Gaz Vakumlu bölüm
M kabında bulunan gaz, K seviyesindeki cıvaya P gaz basıncını uygu-
lamaktadır. Cıva denge durumunda olduğuna göre sol koldaki gaz
M P h basıncını aynı K seviyesindeki cıvaya sağ koldaki h cm yüksekliğin-
gaz
K seviyesi deki cıvanın uyguladığı basınç dengeler.
cıva
Bu durumda gaz basıncı h cm-Hg basıncına eşittir diyebiliriz.
P gaz = P Hg = h cm-Hg

b) Açık Uçlu Manometreler

P o
Gaz Açık hava basıncı P olmak üzere K kabındaki gaz açık uçlu bir ma-
0
nometrede şekildeki gibi dengelenirse K kabındaki gazın basıncı,
K P = P + 5 cm-Hg
P gaz 5 cm gaz 0
L seviyesi şeklinde yazılır.
cıva Deneyin yapıldığı yerde açık hava basıncı P = 70 cm-Hg ise bu du-
0
rumda P = 70 cm-Hg + 5cm-Hg = 75 cm-Hg olur.
P gaz = P + 5 cm-Hg gaz
0

Altimetre
Deniz seviyesine göre yüksekliği gösteren, bir çeşit barometre olan aletle-
re altimetre denir. Altimetreler bulundukları ortamın açık hava basıncı ile
deniz seviyesindeki açık hava basıncını kıyaslayarak yüksekliği gösterirler.

Dağcılar ve pilotlar çoğunlukla altimetre kullanarak bulundukları noktaların
deniz seviyesinden olan yüksekliğini görürler.
Uçak altimetresi Dağcı altimetre saati

Batimetre
Basınç değişiminden yararlanarak suyun derinliğini ölçen aletlere batimetre denir.
Denizaltıların bulundukları derinlik batimetre ile belirlenir.
Batimetre’ler basınç farklılığı ilkesi ile çalışırlar ve çoğunlukla dalgıçlar ve su altı çalışmaları
yapan kişiler tarafından kullanılır.

Su altında kullanılabilen
batimetre saati

NOT
Denizin derinlerdeki bir dalgıç, deniz yüzeyine doğru hızla çıkarken su basıncı azaldığından kanda çözün-
müş olan azot, gaz hâline geçerek damarlarının içerisinde baloncuklar oluşturur. Bunun sonucunda akciğer-
lerde yırtılma, beynin oksijensiz kalması gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkar.
Buna vurgun yeme denir. Bu nedenle dalgıçlar vurgun yememek için yüzeye yavaşça çıkarlar ve belirli yük-
sekliklerde bekleyerek vücutlarının yeni basınç alanlarına sorunsuz şekilde uyumunu sağlamaya çalışırlar.

140 MEBİ KONU ÖZETLERİ FİZİK - TYT